Dokumentet zbulojnë hapur një tjetër formë abuzimi dhe diskriminimi. Nga listpagesa e muajit gusht të vitit 2025 shikohet se pagat për punonjësit e huaj shkojnë deri në 550 mijë lekë të rinj.
“Punojnë edhe shtetas të huaj të cilët me të njëjtin kod dhe me të njëjtin profesion, me të njëjtën punë në të njëjtat galeri paguhen disa herë më shumë se minatorët shqiptarë pra me kombësi shqiptare dhe natyrisht kjo është e pafalshme. Kjo historia që del punëdhënësi i tyre apo del një inspektor shteti dhe thotë shiko se ky inxhinieri apo ky minatori apo ky zjarrmëtari ka marrë 2 milionë lekë në muaj natyrisht që është një histori banale. Po tu hysh llogarive do të thotë që ato dy milionë janë për 26 ditë pune. Punon sot në Shqipëri përveç bujqve një njeri 26 ditë në muaj?”, u shpreh deputeti i PS, Erion Braçe.
Në listëpagesa vërehet se punohet 26 ditë pune në muaj, çka përbën shkelje të Kodit të Punës, nga ana tjetër vetë minatorët shprehen se për të rritur të ardhurat punojnë nga dy turne nëntokë. I tillë është edhe rasti i Albert Bushprendit, i cili u pushua i pari nga puna, duke sjellë efektin zinxhir drejt grevës dhe shkarkimeve masive.
“Të punosh si skllav, duke i dhënë të ardhura sa të duash me bakër me flori me të gjitha, ai nuk të përfill”, u shpreh sodisti Tonin Përkeqi.
“Ka punëtorë që punon në minierë edhe është me 28 mijë lekë të vjetra”, u shpreh Dritan Lleshi, Kryetar i Sindikatës.
“Unë punoj dyfishin e kohës, ajo nuk është paga ime, është mund i tepruar”, u shpreh minatori, Albert Bushpendi.
“Me këtë pagë që kemi na, 41 mijë lekë të vjetra marr, jam vetë i treti në shtëpi, me shtëpi me kredi”, u shpreh zjarrmëtari Marjo Simoni.
“T’i shfrytëzosh përtej 8 orarëshit nëntokë, në një punë tmerrësisht të vështirë dhe me impakt fizik, mental, e që ka lidhje drejtpërdrejtë me shëndetin të atij punëtori që është atje dhe që mund të ketë pasoja shumë të mëdha edhe për kolegët e tij por edhe për vete minierën është shfrytëzim kriminal dhe barbar i këtyre punëtorëve”, u shpreh deputeti i PS, Erion Braçe.
Minatorët tregojnë se punojnë në kushte të vështira në punë, rrezikshmëri të lartë nga rrëshqitja e gurëve, gazrat dhe shpërthimet që kryejnë.
“Jemi në tymin e minave, jemi në tymin e makinerive të rënda që punojnë aty si bëhet nami nga gazrat, jemi në ujë, në baltë”, u shpreh zjarrmëtari Lekë Gjergji.
“Kjo rrezikshmëri ka me lëndë plasëse, ne përdorim lëndë plasëse edhe gurët, vendi është i paarmatosur, ka shumë vende pa armatosur, por nuk duan me ditë ata vetëm kërkojnë a u bë plasja, jo, pse nuk e bane, kërkesë llogarie, a do të rrish në punë ose të bëjmë plasjen, edhe ka raste që kanë ra gurë, mua më kanë rënë disa herë”, u shpreh zjarrmëtari Marjo Simoni.
Si u thye greva e minatorëve dhe kush e mban të fshehtë kontratën e shfrytëzimit me kompaninë turke?!
Puna nëntokë, për shkak të vështirësisë dhe rreziqeve që mbart, kërkon trajtime specifike jo vetëm për kushtet në punë, por edhe për kujdesin shëndetësor, kontrollet e vazhdueshme që duhet të kryejnë minatorët. Por kompania “Tete Albania”, që shfrytëzon galerinë, nuk u mundëson asnjë kontroll mjekësor punonjësve.
“Duam kontrolle mjekësore, ne punojmë nëntokë. Kodi i punës e ka që punëtorët e nëntokës do të shkojnë dy herë në vit nga kompania të kontrollohen për mushkëritë, punojmë në tym”, u shpreh minatori Albert Bushprendi.
“Kontrollet shëndetësore i bëjmë vetë me lekët tona. Të futesh në minierë 2 km nën tokë e për çfarë? Që të pasurohet dikush me djersën dhe mundin tonë”, u shpreh Lekë Gjergji, zjarrmëtar.
Nga 76 minatorë që e nisën grevën, 61 prej tyre vijuan. Pjesa tjetër u rikthye në punë duke firmosur një kontratë me kushte shumë më të dëmshme ndaj tyre sesa ishte më parë.
“Ata janë njerëz me shumë përvojë që janë sot në grevë, janë një aset jo vetëm për atë minierë, por janë një aset kombëtar. Në kushtet në të cilat ndodhet Shqipëria, pra që ka nevojë ulëritëse për punëtorë, të trajtosh kështu punëtorët dhe punëtorët me përvojë është e tmerrshme. Nuk duhet lejuar që ata minatorë të thyhen. Pse? Sepse janë në të drejtën e tyre kushtetuese ligjore”, u shpreh deputeti i PS, Erion Braçe.
“Inside Story” bashkëbisedoi me protestuesit në fundin e muajit nëntor, në ditët kur greva ishte në pikën kulmore. Ditët në vijim, greva erdhi drejt venitjes, edhe pse nuk u shua totalisht.
Kjo grevë nxori në sipërfaqe jo vetëm trajtimin çnjerëzor të punonjësve, por edhe zhvatjen e pasurisë së shqiptarëve.
Ajo që bie në sy që në krye të historisë është fakti se kontrata e shfrytëzimit mes shtetit dhe kompanisë turke “Tete Albania” mbahet e fshehtë. Ne i jemi drejtuar institucioneve të linjës, por kontrata që duhej të ishte publike nuk gjendet askund. Në këto kushte, detyrimet e kompanisë ndaj shtetit shqiptar apo investimet që duhen kryer mbeten të panjohura. Pasqyrat financiare janë të fshehura dhe në periudhat e mëparshme është deklaruar vazhdimisht humbje. Por çfarë e mban kompaninë turke në Shqipëri, kur aktiviteti është vazhdimisht me humbje?
“Pyetja që kam unë është: është bërë ndonjëherë ndonjë analizë, veçanërisht nga AKBN, për pjesën e investimit dhe zhvillimit të këtyre vendburimeve natyrore që ne kemi lëshuar me kontratë? Jo”, u shpreh deputeti i PS, Erion Braçe.
“Pra, ti nuk mund të trajtosh një minierë në shekullin e 21 sikur po punon në shekullin e 19. Ku ndryshon miniera e shekullit të 19 me shekullin e 21? Nga investimet, pra ti bën investimet plotësuese, ato që duhen për të rritur standardin. Ky është problemi më i madh që kemi”, u shpreh eksperti i ekonomisë, Pano Soko.
/Inside Story
