Një ditë pas ngjarjes që tronditi sistemin e drejtësisë dhe gjithë opinionin publik, po dalin në dritë detaje të reja mbi konfliktin që çoi në vrasjen e gjyqtarit të Apelit, Astrit Kalaja, i cili u qëllua me armë zjarri brenda sallës së gjyqit në Tiranë. Autori, Elvis Shkëmbi, 30 vjeç, është arrestuar menjëherë pas ngjarjes, ndërsa hetimet kanë zbuluar se motivi i krimit lidhet me një çështje të gjatë dhe të përgjakshme pronësie që zvarritej prej më shumë se një dekade.
Në qendër të konfliktit ndodhet godina e ish-Shkollës së Rezervave në Shkodër, një objekt që pas viteve ’90 u kthye në strehë për 31 familje të pastreha. Këto familje kanë jetuar aty për më shumë se tri dekada, duke e përshtatur godinën për banim. Por në vitin 2012, ndërtesa u privatizua në rrethana të dyshimta, sipas dëshmive të banorëve, të cilët prej asaj kohe nisën një betejë të pafund ligjore për pronësinë.
Në procesin gjyqësor, Gjon Shkëmbi, xhaxhai i autorit të vrasjes, pretendonte se ishte pronari ligjor i objektit, ndërsa banorët e kundërshtonin duke e akuzuar për falsifikim dokumentesh. Ata thonë se kanë dorëzuar dhjetëra herë prova dhe kallëzime, por institucionet kanë heshtur, duke lejuar që konflikti të përshkallëzohej.
Njëri prej banorëve, që prej vitesh është pjesë e procesit gjyqësor, deklaroi:
“Kemi bërë një gjyq dhe e kemi fituar, por Apeli ia ktheu për falsifikim dokumentesh. Ai nuk kishte pronë, nuk kishte vendim bashkie. Vjet Gjon Shkëmbi ka ardhur këtu i armatosur, ka ardhur policia, i kemi thënë se e ka armën në makinë, por nuk e ka ‘çarë kokën’ njeri të shkojë ta arrestojë. Fajin e ka shteti. I kanë humbur të gjitha gjyqet, nuk kanë dokumente, vetëm falsifikime e manipulime. Po të kishte dokument, do ta gëzonte.”
Një tjetër banor, i cili jeton prej më shumë se 30 vitesh në të njëjtin objekt, shprehet se për dekada të tëra kanë qenë nën presion të vazhdueshëm dhe kërcënime, duke fajësuar institucionet vendore për mosveprim:
“Jetojmë këtu prej 33 vitesh, nën kërcënime e tension. Fajin e ka shteti, që na e dha shtëpinë neve dhe më pas ia shiti dikujt tjetër. Kemi qenë nëpër gjyqe pa fund. Për këtë shtëpi nuk duhej të vritej gjyqtari. Më mirë të na vriste neve sesa atë, pa faj. Të gjitha fajet i ka shteti.”
Sipas banorëve, ndërtesa është regjistruar si pronë publike dhe është marrë në përdorim nga Agjencia Kombëtare e Kthimit dhe Kompensimit të Pronave, e cila kishte konfirmuar se familja Shkëmbi nuk kishte asnjë titull pronësie në Shkodër. Megjithatë, konflikti nuk u ndal asnjëherë, ndërsa gjyqet për pronën janë zvarritur për vite në Gjykatën e Shkodrës, më pas në Apel, e deri tek seanca fatale e zhvilluar dje në Tiranë.
Gjatë asaj seance, Elvis Shkëmbi hyri në sallën e gjyqit me një armë zjarri dhe qëlloi disa herë ndaj gjyqtarit Astrit Kalaja, i cili u plagos rëndë dhe ndërroi jetë gjatë transportimit në spital. Nga të shtënat mbetën të plagosur edhe dy persona të tjerë, babë e bir, të cilët ndodheshin në sallë në momentin e sulmit. Të dy janë jashtë rrezikut për jetën.
Pas krimit, autori u neutralizua menjëherë nga forcat e sigurisë dhe u arrestua. Ai po merret në pyetje nga policia, ndërsa hetimet e para tregojnë se ka vepruar i vetëm, i nxitur nga frustrimi dhe zemërimi për çështjen e humbur të pronës.
Ngjarja ka hapur një debat të gjerë në opinionin publik, jo vetëm për sigurinë në ambientet gjyqësore, por edhe për dështimin e sistemit të drejtësisë në zgjidhjen e çështjeve të pronave, të cilat prej dekadash janë burim konfliktesh, dhune dhe padrejtësish.
Shumë qytetarë dhe ekspertë ligjorë e kanë cilësuar këtë ngjarje si një pasojë të drejtpërdrejtë të mosfunksionimit të institucioneve dhe mungesës së besimit te drejtësia. Ndërkohë, komuniteti gjyqësor ka reaguar me tronditje të thellë, duke kërkuar rritjen e masave të sigurisë në gjykata dhe garantimin e mbrojtjes për gjyqtarët e prokurorët që trajtojnë çështje të ndjeshme.
Vrasja e gjyqtarit Astrit Kalaja, një prej figurave me eksperiencë në sistemin e drejtësisë shqiptare, konsiderohet si një nga ngjarjet më të rënda të viteve të fundit, që ekspozon plagët e vjetra të shtetit shqiptar: korrupsionin, vonesat e pafundme të proceseve dhe mungesën e mbrojtjes për jetët e atyre që shërbejnë në sistemin e drejtësisë.
