Raporti vjetor i BEI-së mbi Investimet dhe Financat e Investimeve është produkt i Departamentit të Ekonomisë të BEI-së, i cili paraqet një pasqyrë gjithëpërfshirëse të zhvillimeve dhe shtytësve të investimeve dhe financimit të tyre në Bashkimin Evropian. Banka e investimeve evropiane ka publikuar një raport mbi investimet në Bashkimin Evropian, ku theksohet se pabarazitë sociale dhe gjeografike po rriten. Sipas raportit, ishte tronditja nga Covid-19 që solli nevojë e rimëkëmbjeve të shpejtë të investimeve duke përfshirë këtu dhe ndërhyrjen publike.
RAPORTI I PLOTË:
Tronditja prej COVID-19 tregoi fuqinë e politikës. Rimëkëmbja e shpejtë e investimeve në Evropë (me përjashtim të Irlandës, ku investimet reale kanë mbetur prapa) tregon se mbështetja publike ishte vendimtare në zbutjen e ndikimit të tronditjes ekonomike mbi firmat dhe familjet. Megjithatë, ka shenja se kriza e shkaktuar nga COVID-19 ka përkeqësuar asimetritë dhe pabarazitë ekzistuese. Ndikimi i pandemisë nuk është i barabartë në të gjithë Evropën. Rajonet po rimëkëmben me shpejtësi të ndryshme. Në një kohë kur digjitalizimi dhe transformimi i gjelbër i ekonomisë po përshpejtojnë ndryshimet e thella strukturore, Evropa rrezikon të bëhet më e pabarabartë.
Këto janë disa gjetje kryesore të Raportit vjetor të Investimeve të BEI-së për vitin 2022, Rimëkëmbja si një trampolinë për ndryshim. Raporti, si studimi më gjithëpërfshirës dhe i rregullt i investimeve në BE, tregon ndikimin e pandemisë tek individët, firmat dhe vendet në Bashkimin Evropian. Ai gjithashtu tregon se si rimëkëmbja mund të përdoret si një trampolinë për transformim, duke analizuar investimet në ndryshimin e klimës dhe digjitalizimin. Gjithashtu, raporti analizon rolin e mbështetjes publike në sigurimin e një rimëkëmbjeje të drejtë, duke parandaluar rritjen e pabarazive.
“Mbështetja publike ka qenë dhe mbetet thelbësore në ruajtjen e vendeve të punës dhe mbajtjen e biznesit në këmbë gjatë pandemisë. Por raporti ynë i fundit i investimeve tregon se dobësitë e ndryshme sociale dhe rajonale që ekzistonin përpara krizës, po përkeqësojnë një rimëkëmbje të pabarabartë dhe po forcojnë heterogjenitetin ekzistues,” u shpreh Zëvendëspresidenti i BEI-së, Ricardo Mourinho Félix. “Kjo është arsyeja pse BEI-ja do të sigurojë vazhdimisht që mundësitë e ofruara nga tranzicioni në një ekonomi më të gjelbër dhe digjitale të ndahen në të gjithë Bashkimin Evropian. Modernizimi i infrastrukturës duhet të shoqërohet me investime të mëtejshme në infrastrukturën sociale – dhe veçanërisht në talente, aftësi dhe trajnime – për ta bërë këtë tranzicion historik të vetmin dhe për të gjithë.”
“Në më pak se dy vjet, produkti i brendshëm bruto (PBB) real dhe investimet janë kthyer në nivelet para pandemisë. Mbështetja e politikave ka qenë thelbësore për rimëkëmbjen, por kriza nuk ka përfunduar. Dobësitë dhe rreziqet e asimetrive vazhdojnë, ndërkohë që kapaciteti i firmave dhe njerëzve për t’u përshtatur me normalitetin e ri duhet ende të testohet. Omicron ka shtuar sfidat, duke rritur ndjeshëm pasigurinë,”, u shpreh shefja e ekonomisë e BEI-së, Debora Revoltella. “Kjo është koha për t’u fokusuar në të ardhmen. Nevojat për investime janë të mëdha, për t’iu përshtatur situatës së re normale dhe për të korrur përfitimet e tranzicionit të gjelbër dhe digjital. Investimet publike dhe private duhet të plotësojnë njëra-tjetrën. Kjo kërkon përqendrim të vazhdueshëm të politikave në investimet publike dhe rritje të përpjekjeve për të katalizuar investimet private.”
Investimet në Bashkimin Evropian: Mbështetja e politikave dobësoi lidhjen midis ndikimit të krizës dhe investimeve të ardhshme
Në të gjithë Evropën, formimi real i kapitalit fiks bruto – një masë investimi – ra ndjeshëm në vitin 2020, por më pak se sa ishte parashikuar. Për më tepër, u deshën vetëm dy vjet që investimet të rikuperoheshin nga tronditja e shkaktuar nga pandemia, krahasuar me më shumë se një dekadë pas krizës financiare globale. Deri në fund të tremujorit të dytë të vitit 2020-, investimet reale në Bashkimin Evropian ranë me një shkallë marramendëse prej 14,6% në krahasim me tremujorin e katërt të vitit 2019. Megjithatë, situata u rimëkëmb shpejt dhe u kthye në nivelin e saj të vitit 2019 deri në tremujorin e dytë të vitit 2021 (me përjashtim të Irlandës). Ndërsa tronditja fillestare e shkaktuar nga kriza e COVID-19 nuk njohu dallim kryesisht dhe të gjitha vendet e Bashkimit Evropian u goditën, ndikimi tani është bërë më i pabarabartë ku investimet po rimëkëmben me shpejtësi të ndryshme. Deri në tremujorin e dytë të vitit 2021, formimi real i kapitalit fiks bruto arriti mbi nivelet para pandemisë (krahasuar me tremujorin e katërt të vitit 2019) në 20 vendet anëtarë të BE-së dhe nën nivelet e para krizës në shtatë vende. Raporti i Investimeve i BEI-së tregon se mbështetja publike ishte përhapur gjerësisht dhe synonte firmat më në nevojë, por jo firmat “zombi” që ishin tashmë të dobëta financiarisht. Firmat me rezerva të ulëta monetare kishin dukshëm më shumë gjasa të merrnin mbështetje politike. Megjithatë, treguesit e dobësive financiare afatgjatë, të tilla si borxhi i tepërt, mbulimi i ulët i interesit ose kthimet e ulëta të aktiveve, nuk patën asnjë efekt domethënës në marrjen e ndihmës nga firmat.
Ajo që është edhe më e rëndësishme është se mbështetja e politikave i lejoi firmat të ruanin planet e tyre të investimeve, pavarësisht humbjeve nga shitjet. Firmat që morën mbështetje kishin gjithashtu më shumë gjasa të ruanin programet e tyre të investimeve dhe për këtë arsye, të përshpejtonin transformimin e tyre. Firmat evropiane tani presin të rrisin investimet këtë vit. Përqindja e firmave që investuan vitin e kaluar ishte relativisht e ulët (79%), por pritet një rritje e investimeve në vitin 2021 nga një bilanc neto prej +18% i firmave, një kthesë e mprehtë nga viti i kaluar (-28%). Treguesit e ndjeshmërisë për klimën ekonomike dhe disponueshmërinë e financave të brendshme po kthehen në pozitive me vijimin e rimëkëmbjes.
Mbështetja e politikave mbronte investimet e firmave nga ndikimi i krizës në shitje
Mbështetja e politikave dhe planet e investimeve nga humbja në shitje
Burimi: EIBIS 2021, llogaritjet e BEI-së.
Mbështetja publike nuk mund të parandalonte zgjerimin e pabarazive sociale dhe humbjen e investimeve në arsim dhe trajnim
Në Bashkimin Evropian, politika ishte e suksesshme në ruajtjen e vendeve të punës dhe parandalimin e një rritjeje të konsiderueshme të papunësisë në përgjithësi, por kushtet e tregut të punës u përkeqësuan për të rinjtë dhe ata me më pak arsim. Efektet e pafavorshme të punësimit, megjithëse të kufizuara në përgjithësi, u përqendruan tek moshat nën 30 vjeç dhe tek ata me nivele më të ulëta arsimi.
Përmirësimi i aftësive dhe rikualifikimi do të duhet të bëhen objektiva kyçe të politikave për të trajtuar problemin e rrezikshëm të rishpërndarjes në tregun e punës, duke shmangur një skenar ku punëtorët bllokohen në një shkallë të gjerë në industritë në rënie dhe firmat në falimentim.
Megjithatë, përqindja e firmave që investojnë në trajnim ra, pavarësisht masave të politikës për të lejuar punonjësit të qëndrojnë në punët e tyre. Numri i firmave që investojnë në trajnim ra me 10 pikë përqindjeje, edhe pse 79% e firmave e konsiderojnë mungesën e punëtorëve të kualifikuar si pengesë për investime. Megjithëse rënia nuk ishte thelbësore, ajo përkeqësoi dobësitë strukturore ekzistuese.
Punësimi ra më shumë tek të rinjtë
Ndryshimi nga viti në vit në shkallën e punësimit në BE për tremujorin e parë të vitit 2021 (në pikë përqindje)
Burimi: Eurostat, llogaritjet e BEI-së.
Ky rrezik “kurthi” është më i madh në rajonet me të ardhura më të ulëta. Krahasimi i të dhënave për rajonet e kohezionit (rajonet më pak të zhvilluara dhe në tranzicion) dhe rajonet më të zhvilluara tregon se tranzicioni digjital dhe klimatik mund të pengojë ndjeshëm konvergjencën evropiane, si pasojë e së cilës firmat në rajonet me të ardhura më të ulëta janë më pak të përgatitura për t’u përshtatur dhe për të kapur mundësitë në dispozicion.
Investimi i përgjithshëm në digjitalizim po fiton vrull ndërsa një pjesë e konsiderueshme e firmave të BE-së mbeten vazhdimisht jo-digjitale
Firmat e BE-së janë digjitalizuar si përgjigje ndaj krizës së shkaktuar nga COVID-19, por më pak se firmat amerikane. Rreth 46% e firmave të BE-së i janë përgjigjur pandemisë duke u bërë më digjitale, kundrejt 58% të firmave në Shtetet e Bashkuara. Pjesa e firmave amerikane që kanë futur tashmë teknologji të avancuara digjitale është gjithashtu më e lartë: 66% kundrejt 61% të firmave në Bashkimin Evropian. Në Bashkimin Evropian, firmat që kishin zbatuar tashmë teknologji të avancuara digjitale kishin më shumë gjasa të digjitalizoheshin më tej si rezultat i pandemisë – duke e bërë edhe më të vështirë për përshtatësit e ngadaltë të kapnin ritmin. Ndërsa rreth gjysma e firmave që kishin zbatuar tashmë teknologji të avancuara digjitale, thanë se e rritën digjitalizimin e tyre si përgjigje ndaj pandemisë dhe vetëm një e treta e firmave më pak të avancuara digjitale thanë të njëjtën gjë. Në Evropë, 26% e firmave bien në kategorinë “asnjëra”. Ata nuk janë as të avancuar digjitalisht dhe as në rrugën për t’u bërë më digjitale si përgjigje ndaj pandemisë. Kjo në krahasim me 18% të firmave të ngjashme në Shtetet e Bashkuara.
Një e treta e të punësuarve në BE janë në firma që as përdorin teknologji të avancuara digjitale dhe nuk janë bërë më digjitale si përgjigje ndaj pandemisë
Burimi: EIBIS 2021, Statistikat Strukturore të Biznesit të Eurostat dhe OECD, dhe Byroja e Censusit në SHBA.
Kjo ndarje digjitale në rritje paraqet rreziqe për tregun e punës. Në Evropë, 33% e vendeve të punës kanë të bëjnë me firmat që nuk bëjnë asgjë në sferën digjitale, krahasuar me rreth 20% në Shtetet e Bashkuara.
Investimet në ndryshimet klimatike ngecën për shkak të pandemisë, por udhëheqja e politikës së BE-së po shpërblehet për të ardhmen, ku një numër në rritje i firmave presin të investojnë dhe sektori i teknologjisë së gjelbër në BE është në lulëzim
Rreth 43% e firmave evropiane investuan në masat klimatike për të adresuar rreziqet fizike dhe të tranzicionit – më shumë se në Shtetet e Bashkuara – pavarësisht se disa investime kanë ngecur për shkak të pandemisë. Përqindja e firmave që investojnë në masat klimatike është pak më e ulët se 45% sipas raportimit në vitin 2020, por një numër në rritje i firmave presin të investojnë në vitet e ardhshme. Në përgjithësi, pjesa e firmave të BE-së që investojnë dhe presin të investojnë për klimën mbetet dukshëm më e lartë se në Shtetet e Bashkuara.
Mbështetja e nismave midis firmave që fokusohen në teknologjitë e gjelbra është një element kyç i strategjisë së Evropës për emetimet neto zero. Duke ulur koston e zvogëlimit të gazit serrë ose reduktimit të ndotjes, inovacioni i teknologjisë së gjelbër mund të sigurojë që Bashkimi Evropian të arrijë neutralitetin e klimës me kosto efektive. Financimi për inovacionin e teknologjisë së gjelbër ka shënuar rritje në vitet e fundit. Pas një pengese të vogël nga viti 2013 deri në vitin 2016, kapitali sipërmarrës dhe investimet e kapitalit privat në kompanitë evropiane të teknologjisë së gjelbër u rritën ndjeshëm nga viti 2017 e tutje, duke reflektuar shqetësimet në rritje të shoqërisë për mjedisin dhe qëndrueshmërinë, dhe fokusin në rritje të politikëbërësve të BE-së në financimin privat si një katalizator për revolucionin e gjelbër.
