Sot, më 27 qershor, shënohen plot 81 vite nga një ndër plagët më të rënda të historisë kombëtare shqiptare: gjenocidi ndaj shqiptarëve të Çamërisë.
Më 27 qershor 1944, forcat shoviniste greke të udhëhequra nga gjenerali Napoleon Zerva nisën një fushatë masive spastrimi etnik në krahinën shqiptare të Çamërisë. Masakrat ishin brutale dhe të pamëshirshme, me mijëra civilë shqiptarë u vranë, u dhunuan e u dëbuan nga trojet e tyre shekullore.
Gratë, fëmijët dhe të moshuarit nuk u kursyen. Shtëpitë u dogjën, pasuritë u plaçkitën dhe vendbanimet shqiptare u boshatisën nën terrorin e organizuar të forcave paramilitare greke. Qëllimi ishte i qartë: zhdukja fizike dhe kulturore e një komuniteti të tërë, vetëm për shkak të përkatësisë së tyre etnike.
Kjo ditë, e njohur tashmë në kalendarin kombëtar si “Dita e Gjenocidit ndaj shqiptarëve të Çamërisë”, është shpallur me ligj nga Kuvendi i Shqipërisë në vitin 1994. Ajo përkujtohet çdo vit me homazhe dhe akte simbolike për të nderuar viktimat dhe për të kërkuar drejtësi historike për këtë krim të pandëshkuar.
Në një intervistë për Agora News, kryetari i Fondacionit Çamëria “Hasan Tahsini”, Alket Veliu, thekson se kjo nuk është vetëm një çështje kujtese, por edhe një detyrim moral dhe politik i shtetit shqiptar.
Ai rrëfen se vjen nga një familje çame dhe është rritur me tregimet për masakrat dhe dhunën që i është bërë popullit të tij. Sipas tij, fondacioni që drejton ka si qëllim ruajtjen e identitetit çam dhe dokumentimin e së vërtetës historike përmes angazhimit në fushën e kulturës, historisë dhe të drejtave të njeriut.
“Gjenocidi ndaj shqiptarëve të Çamërisë nuk nisi në vitin 1944, por kulmoi atë vit. Dhuna dhe përndjekjet kishin nisur dekada më parë, me masakrën e Selanit në vitin 1913 si pikënisje”, deklaron Veliu. Ai shton se përkundër gjithë kësaj tragjedie, kërkesat e komunitetit çam kanë mbetur të njëjtat: kthimi në trojet e tyre, njohja e të drejtave gjuhësore, pronësore dhe identitare.
Veliu kritikon indiferencën e institucioneve shtetërore shqiptare, duke theksuar se çështja çame nuk është bërë pjesë e axhendës zyrtare në bisedimet dypalëshe me Greqinë. “Rezoluta e Kuvendit për çështjen çame nuk zbatohet. Heshtja institucionale është shqetësuese.
Kjo çështje duhet të jetë pjesë e dialogut diplomatik me Greqinë, si një detyrim ndaj viktimave dhe trashëgimisë sonë historike”, – nënvizon ai.
Një tragjedi me përmasa të mëdha
Nga qershori i vitit 1944 deri në mars të vitit 1945, sipas dëshmive dhe dokumenteve historike, rreth 5 mijë shqiptarë të Çamërisë – burra, gra, fëmijë dhe të moshuar, u masakruan nga forcat greke të Zervës. Më shumë se 35 mijë shqiptarë myslimanë u detyruan të braktisin vendlindjen dhe të shpërngulen në Shqipëri, si refugjatë pa asnjë mbështetje. Prona të tëra u konfiskuan, fshatra të tëra u fshinë nga harta.
Për dekada me radhë, shteti grek ka refuzuar të pranojë këtë gjenocid, duke e lënë të hapur plagën e Çamërisë në ndërgjegjen kombëtare shqiptare. Por memoria kolektive e ruan këtë dhimbje si kujtim të gjallë dhe si nxitje për të mos u dorëzuar në betejën për të vërtetën.
