Mirosh Çela, prej 10 vitesh, ka mbjellë 1,800 drurë qershi në një sipërfaqe toke prej 10 hektarësh, në fshatin Slabinjë të Mokrës, e njohur për prodhimtarinë e lartë të drurëve frutorë, që në periudhën komuniste.
Për shkak të mbiprodhimit të sivjetshëm në treg, çmimi i qershisë me shumicë varion nga 40-60 deri në 80 lekë. Mirosh Çela thotë se çmimi i kërkuar nga tregtarët është nën kosto.
“Këtë vit, situata është katastrofë. Ka mbiprodhim, por qershinë ose po e shesim nën kosto, ose po e lëmë të kalbet në pemë. Që një fermer të nxjerrë fitim nga prodhimi, duhet ta shesë të paktën me 100 lekë për kg qershinë.
Nga tregtarët e zonës, çmimi i kërkuar i qershisë është 60 lekë. Për shkak të çmimit të paleverdishëm, u kalbën pa shitur në pemë 2 tonë prodhim. Kam nisur vjeljen për 10 tonë prodhim me shpresën për ta shitur me 80 lekë për kg”.
Sipas të dhënave të INSTAT, për vitin 2022, në zonat rurale të Bashkisë së Pogradecit të mbjellat me drurin e qershisë zunë një sipërfaqe toke prej 130 ha, apo 5% të totalit të tokës në rang vendi.
Për fermerët e kësaj zone, përveç mungesës së tregut të shitjes, problematika kryesore e rritjes së kostos është mungesa e fuqisë punëtore. Vështirësitë për gjetjen e vjelësve i kanë detyruar fermerët të rrisin pagesat ditore. Ai thotë se pagesat për ta janë të papërballueshme.
“Nga shitjet e deritanishme po punojmë vetëm për pagesat e punëtorëve të vjeljes. Kam punësuar 7 punëtorë që i paguajmë 2,000 deri në 2,500 lekë/dita.
Deri tani, për pagesat e tyre kam shpenzuar 200 mijë lekë. Shpenzime mbi 200 mijë lekë kemi pasur edhe për spërkatjen e pemëve. Kostot janë të papërballueshme në kushtet kur mungon tregu i shitjes”.
Situata është e ngjashme edhe për një tjetër fermer të ri, si Andon Balliu, i cili prej 4 vitesh ka mbjellë 600 drurë pemë qershie. “Sivjet prodhimi ishte i mirë, por qershitë po mbeten pa vjelë në pemë.
Nuk më leverdis ta shes prodhimin me çmimin e kërkuar prej 40 apo 60 lekësh. Qershia duhet të shitet të paktën 100 lekë për kg që të arrijmë të kemi fitim”, pohon ai.
Në zonën e Korçës, sipas agronomit Nevion Telha, qershia u shit pothuajse në masën 70-80%, por me çmim nën kosto.
“Fillimisht qershia u shit me 150 lekë për kg, por më pas çmimi u ul në 70 lekë për kg. Krahasuar me vjet, çmimi është i njëjtë. Vjet qershia u kalb, nga kushtet e motit, dhe nuk pati shumë prodhim.
Sivjet ka prodhim, por mbetet problem shtimi i kostos te fermerët nga rritja e pagesave për vjelësit. Vjet pagesat ishin 1,500 lekë në ditë kurse sivjet kanë arritur 2,000 deri në 2,500 lekë në ditë. Ndryshe nuk vjen njeri të punojë”, pohoi z. Telha.
Prodhimi i qershisë sipas të dhënave të INSTAT për 2022 u rrit me 11% krahasuar me 2021. Vitin e kaluar, sipas fermerëve, prodhimi i qershisë ishte i ulët në raport me vitin paraardhës, për shkak të kushteve jo të favorshme klimatike.
Në vitin 2022, në rang vendi, të mbjellat me drurin frutor të qershisë arrinin në një sipërfaqe toke prej 2,525 ha. Krahasuar me 2021, sipërfaqja e të mbjellave u rrit me rreth 1%.
Bashkia me sipërfaqen më të lartë të tokës së mbjellë me qershi është ajo e Dibrës, që zë 15% të totalit.
Më pas është Bashkia e Mallakastrës me 10% të totalit të sipërfaqes së tokës, Bashkia e Korçës me 9,5%, ajo e Elbasanit zë 8,3%, të mbjellat në Berat zënë 8% dhe në Pogradec, 5%.
Industria e reçelrave dhe kompostove
Për vitin 2023 në total janë prodhuar 343 ton reçel. Prodhimi i reçelit vjet, sipas të dhënave të Ministrisë së Bujqësisë, u rrit 14% krahasuar me vitin 2022.
Shtim të prodhimit ka pasur edhe për marmelatën. Për vitin 2023 sasia e prodhuar arriti në 54 ton.
Kjo është sasia më e lartë e prodhimit të marmelatës në 10 vitet e fundit, përkatësisht për periudhën nga 2013 deri në 2023. Krahasuar me 2022 prodhimi i vjetshëm është rritur 74%.
Ndërsa prodhimi i kompostos për 2023 ka renë. Vjet u prodhuan 1,223 ton komposto sipas të dhënave të Ministrisë së Bujqësisë. Sasia e prodhuar është 7% më pak se në 2022.
Sivjet qershia ka mbiprodhim, madje edhe me cilësi të mirë, sipas agronomit Vevion Telha, por fermerët po e shesin prodhimin nën kosto.
Fermerët thanë se cilësia e parë shitet për konsum të freskët me çmim të mirë nga 150 deri në 200 lekë për kg. Ndërsa cilësia e dytë që përkon me sasi të madhe shkon për përpunim me çmim nën kosto nga 60, 70, 80 apo 90 lekë.
Për përpunuesit e frutave që kanë nisur prej fillimit të muajit qershor prodhimin e reçelrave dhe kompostove, çmimi i qershisë së blerë si lëndë e parë, mesatarisht sivjet është deri në 60% më e shtrenjtë se vjet, nga rritja e pagesave për vjelësit.
“Prodhim qershie sivjet ka plot, në të gjitha zonat, si në Korçë, Dibër, Elbasan etj. Por çmimi i shitjes së qershisë është rritur, sepse mungon fuqia punëtore për vjeljen e qershisë dhe frutave të tjera.
Çmimi mesatar i shitjes vjet ka qenë 50 deri në 60 lekë, që nuk pati prodhim të lartë.
Sivjet çmimi mesatar i shitjes është 80 lekë për kg. Është i shtrenjtë për industrinë përpunuese, kur çmimi i sheqerit dhe materialeve ambalazhuese është i lartë”, pohoi përfaqësuesi i një prej fabrikave përpunuese në Berat.
Dy fabrikat kryesore të përpunimit të frutave për reçel dhe komposto “Sidnej” në Berat dhe “Zdrava” në Lushnjë, secila përpunojnë në ditë 10 deri në 15 tonë qershi.
Lënda e parë për reçelin e qershisë nga kompania “Zdrava” po sigurohet me çmim 85 deri në 95 lekë për kg. Kompania përpunon për reçel dhe komposto vetëm qershinë e Klasa A të varietetit Napoleon.
Sajmir Sinanaj, teknologu i fabrikës së përpunimit, tha për “Monitor” se sezoni i prodhimit të reçelit, kompostos apo marmelatës së qershive parashikohet të zgjasë deri në 25 ditë.
Z. Sinanaj pohon se sivjet, prodhimi është i mbarë, por çmimi i lëndës së parë që sigurohet kryesisht nga fermerët e Dibrës, Korçës dhe Beratit është më i lartë se vitin e kaluar. Pavarësisht çmimit të rritjes së lëndës së parë, thotë ai, kostoja nuk do të ndryshojë. Kjo pasi çmimi i shitjes së sheqerit është ulur.
Edhe Kryetari i Këshillit të Agrobiznesit z. Agim Rrapaj, thotë se çmimi i qershisë është më i lartë nga viti i kaluar nga rritja e pagave për fuqinë punëtore.
“Mungesa e fuqisë punëtore ka bërë që prodhimi të mos vilet në kohën e duhur, duke humbur ndjeshëm cilësinë e lëndëve të para, duke rritur skarcitetin, si dhe duke shtuar humbjet”, nënvizon z. Rrapaj.
Vjet për drejtuesit e fabrikave të prodhimit të reçelrave dhe kompostove, situata e prodhimit të pemëve rezultoi alarmante, e ndikuar nga kushtet e papërshtatshme klimatike.
Mungesa e prodhimit te drurët frutorë solli për disa përpunues reduktim të prodhimit të reçelrave, kompostove dhe marmelatës deri në 50% krahasuar me 2022.
Arsyeja kryesore e përgjysmimit të prodhimit ishte mungesa e frutave. Mosgjetja e lëndës së parë e penalizoi industrinë edhe për kontratat e eksportit, pasi sipërmarrësit e huaj kërkojnë sasi të lartë produktesh që nuk arrin të garantohet./Monitor
