KOMISIONI 15 PARLAMENTAR I STABILIZIMIT DHE ASOCIACIONIT BE-SHQIPËRI
DRAFT REKOMANDIME
Komiteti Parlamentar i Stabilizim Asociimit, në përputhje me rregullën 3 të Rregullores së tij të Procedurës dhe nenin 122 të Marrëveshjes së Stabilizim Asociimit BE-Shqipëri, i adreson rekomandimet e mëposhtme Këshillit të Stabilizim Asociimit dhe institucioneve të Shqipërisë dhe të BE-së. Bashkimi:
1. Përshëndet fuqimisht miratimin e vonuar të Kuadrit Negociator nga Këshilli më 18 korrik, i cili shënoi fillimin e procesit të negociatave të anëtarësimit me Shqipërinë dhe mbajtjen e Konferencës së parë Ndërqeveritare më 19 korrik; thekson se kjo shënon fillimin e një faze të re në procesin e anëtarësimit për Shqipërinë dhe mirëpret zbatimin e vendimit unanim të marrë nga Këshilli Evropian në mars 2020 për hapjen e negociatave të anëtarësimit;
2. mirëpret fillimin e shqyrtimit si hapi i parë në procesin e negociatave të anëtarësimit; thekson se depistimi nuk është vetëm një ushtrim teknik, pasi trajton çështje dhe shqetësime që janë të përafërta me jetën e përditshme të qytetarëve; thekson, në këtë drejtim, rëndësinë e forcimit të transparencës, llogaridhënies dhe gjithëpërfshirjes së procesit; nënvizon rolin e Kuvendit në sigurimin e një kontakti të gjerë me qytetarët në këtë drejtim; inkurajon BE-në të vazhdojë të përshpejtojë ritmin e procesit të negociatave të anëtarësimit për Shqipërinë, bazuar në kushtëzimin e drejtë dhe rigoroz dhe parimin e bazuar në merita; thekson rëndësinë e respektimit të këtij parimi për të siguruar trajtim të barabartë në procesin e anëtarësimit; i kërkon qeverisë të përfshijë të gjitha forcat politike dhe ta kthejë këtë në një prioritet kombëtar.
3. Përsërit besimin e tij të vendosur se procesi i integrimit në BE ka fuqi të rëndësishme transformuese dhe duhet të përmbushë objektivat e konsolidimit demokratik, integritetit institucional, rritjes afatgjatë dhe kohezionit socio-ekonomik, i cili duhet të jetë në krye të të gjitha shteteve anëtare të BE-së. vendimet për të parandaluar ndikimin e mëtejshëm negativ nga palët e treta që rrezikojnë konceptin evropian; nënvizon, në këtë drejtim, se fillimi i negociatave të anëtarësimit dërgon një sinjal të rëndësishëm për Ballkanin Perëndimor dhe më gjerë, duke konfirmuar se ato përfaqësojnë një prioritet gjeopolitik për BE-në; shpreh besimin e saj të fortë se BE-ja nuk është e plotë pa Ballkanin Perëndimor;
4. Merr shënim Samitin e parë të Komunitetit Politik Evropian në Pragë; mirëpret të gjitha forumet që promovojnë unitetin, bashkëpunimin dhe dialogun evropian; nënvizon, megjithatë, se koncepte të tilla nuk mund të zëvendësojnë perspektivën e qartë të anëtarësimit në BE; dhe kërkon transparencë mbi produktet
5. Inkurajon Shqipërinë të vazhdojë rolin e saj konstruktiv në zhvillimin dhe kultivimin e bashkëpunimit rajonal dhe rolin e saj aktiv në nismat rajonale, duke nënvizuar rëndësinë e gjithëpërfshirjes së tyre; përshëndet, në veçanti, tre marrëveshjet e nënshkruara në kuadër të Procesit të Berlinit nga krerët e të gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor më 3 nëntor, që do të lehtësojnë lëvizjen e lirë të qytetarëve në të gjithë rajonin dhe njohjen reciproke të kualifikimeve profesionale të mjekëve, dentistëve dhe arkitektëve ; mirëpret heqjen e tarifave të roaming ndërmjet gjashtë shteteve të Ballkanit Perëndimor; nxit, në këtë drejtim, të gjitha palët përkatëse të negociojnë një plan që do të çonte në eliminimin përfundimtar të tarifave të roaming midis Shqipërisë dhe të gjithë anëtarëve të BE-së;
6. Përgëzon përafrimin e plotë të Shqipërisë me të gjitha vendimet dhe deklaratat përkatëse të BE-së në lidhje me Politikën e Përbashkët të Jashtme dhe të Sigurisë të BE-së. Lavdëron Shqipërinë për përafrimin e saj të shpejtë me sanksionet e BE-së pas pushtimit rus të Ukrainës dhe për solidaritetin e fortë që ajo shprehu me Ukrainën, e cila e pozicionon Shqipërinë si një partner të besueshëm, të ankoruar thellë në aleancën evropiane dhe transatlantike; përshëndet angazhimin e vendit për solidaritet dhe multilateralizëm, duke përfshirë anëtarësimin e tij 2022-2023 në Këshillin e Sigurimit të OKB-së;
7. Shpreh shqetësimin e tij për faktin se vendet e Ballkanit Perëndimor përballen me nivele veçanërisht të rëndësishme të ndërhyrjeve të huaja dhe fushatave dezinformuese dhe janë viktima të sulmeve kibernetike; i bën thirrje qeverisë, në këtë drejtim, të marrë masa për të parandaluar përsëritjen e shkeljeve masive të të dhënave personale dhe të harmonizojë legjislacionin kombëtar me Rregulloren e Përgjithshme të BE-së për Mbrojtjen e të Dhënave (GDPR); mbi BE-në dhe shtetet anëtare të saj që t’i ofrojnë Shqipërisë, si dhe aleatëve të tjerë të Ballkanit Perëndimor, ndihmën e nevojshme;
7.8. Nënvizon përgjegjësinë e përbashkët të forcave politike të Shqipërisë për të forcuar dialogun dhe bashkëpunimin konstruktiv politik ndërpartiak dhe brendapartiak, për të mundësuar funksionimin efektiv të institucioneve demokratike të vendit dhe për të vazhduar përmirësimin e qeverisjes, transparencës dhe pluralizmit, duke përfshirë nxitjen e pjesëmarrjes aktive të shoqërisë civile; kujton rëndësinë e arritjes së një konsensusi midis aktorëve kryesorë politikë mbi rëndësinë e ndërtimit të një tradite dhe kulture parlamentare konstruktive; rikujton, në këtë drejtim, rëndësinë e një qasjeje konsensuale ndaj reformës zgjedhore, në përputhje me rekomandimet e OSBE/ODIHR dhe Komisionit të Venecias (përfshirë hetimin dhe ndjekjen penale të rasteve të blerjes së votës, të drejtën për një zgjedhje të lirë dhe të fshehtë, duke siguruar sigurinë e të dhënave personale të qytetarëve, keqpërdorimin e burimeve administrative), dhe në kohën e duhur përpara zgjedhjeve të ardhshme të përgjithshme, për të forcuar kulturën parlamentare demokratike të Shqipërisë;
8.9. mirëpret përpjekjet e Shqipërisë për sigurimin e mundësive të barabarta dhe bën thirrje për përmirësime të mëtejshme në zbatimin e barazisë gjinore dhe të drejtave të grave, të drejtave pronësore, duke përfshirë të drejtat pronësore të pakicave, mbrojtjen e të dhënave, të drejtat e personave me aftësi të kufizuara dhe të drejtat e pakicave në fushën e arsimit, gjuhëve, vetvetes. -identifikimi dhe mbrojtja e trashëgimisë kulturore; lavdëron që për mbrojtjen e pakicave kombëtare, është miratuar një pjesë shtesë e legjislacionit zbatues, ndërsa pranon se miratimi i legjislacionit zbatues për çështjet më të ndjeshme është ende në pritje; pret me padurim zhvillimin e qetë të Regjistrimit të Popullsisë të vonuar prej kohësh në vitin 2023 në transparencë të plotë dhe në përputhje me standardet ndërkombëtare, në mënyrë që të gjitha pakicat kombëtare të mund të numërohen me saktësi, pa frikën e frikësimit; u bën thirrje autoriteteve të sigurojnë trajtim të barabartë për pakicat LGBTI+ dhe rome dhe të trajtojnë diskriminimin; nënvizon rëndësinë e masave që lehtësojnë rrezikun e varfërisë dhe përjashtimit social duke përmirësuar aksesin në shërbimet sociale, arsimore dhe shëndetësore, veçanërisht për popullsitë e pafavorizuara si komunitetet rome dhe egjiptiane, grupet minoritare, personat me aftësi të kufizuara dhe të varfërit; vlerëson Shqipërinë për bashkëjetesën paqësore të komuniteteve fetare;
10. Nënvizon se sundimi i ligjit dhe reformat në drejtësi janë shtylla kurrizore e një transformimi demokratik dhe garantojnë siguri ligjore, transparencë, akses në drejtësi dhe mosdiskriminim; vlerëson progresin e qëndrueshëm të bërë në zbatimin e reformës gjithëpërfshirëse në drejtësi, të mbështetur nga kuadri legjislativ i forcuar dhe procesi i paprecedentë i verifikimit, të cilat kanë vazhduar të japin rezultate të prekshme; dënon sulmet dhe ndërhyrjet politike ndaj institucioneve të drejtësisë; mirëpret mbështetjen ndërpartiake që lehtëson vendimin e dParlamentit të Kuvendit për të zgjatur mandatin e organeve të verifikimit deri më 31 dhjetor 2024 dhe u kërkon të gjitha palëve të interesit të përshpejtojnë përfundimin e procesit të verifikimit; nënvizon rëndësinë kryesore të avancimit dhe konsolidimit të mëtejshëm të kapaciteteve të sistemit gjyqësor për të mundësuar një zhvendosje të pakthyeshme drejt institucioneve të përgjegjshme, të pavarura dhe plotësisht funksionale gjyqësore dhe qeverisëse; nënvizon rëndësinë që masat shtesë si zbatimi i hartës gjyqësore, duhet të marrin në konsideratë kushtet socio-ekonomike të grupeve vulnerabël, të rrisin aksesin e qytetarëve dhe të reduktojnë kostot duke respektuar plotësisht të drejtën për një proces të rregullt ligjor; thekson nevojën për të siguruar burime të përshtatshme financiare, teknike dhe njerëzore të institucioneve gjyqësore dhe të zbatimit të ligjit dhe i bën thirrje BE-së të vazhdojë të ndihmojë Shqipërinë në këtë drejtim;
11. Nënvizon rëndësinë e zbatimit të MSA-së për kontratat publike dhe i bën thirrje qeverisë të sigurojë konkurrencë; kujton autoritetet që të përmbahen nga zhvillimi i një skeme të shtetësisë së investitorëve (pasaportat e arta) dhe miratimi i një amnistie tatimore dhe penale që mund të rrezikojë përparimin në këtë fushë.
9.
10.12. I kërkon autoriteteve shqiptare të vazhdojnë eliminimin e korrupsionit dhe aktiviteteve kriminale, veçanërisht në nivel të lartë, nga të gjitha fushat e jetës publike, duke përfshirë nga procedurat e prokurimit publik dhe financimin e partive politike; mirëpret punën e Strukturës së Specializuar për Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (SPAK), përfshirë gjykatat e saj, në trajtimin e korrupsionit dhe krimit të organizuar; vëren me keqardhje se dënimet në rastet që përfshijnë zyrtarë të nivelit të lartë mbeten të kufizuara dhe hetimet deri më tani nuk kanë rezultuar në një numër të konsiderueshëm të dënimeve përfundimtare të zyrtarëve të rangut të lartë; thekson domosdoshmërinë për të luftuar prodhimin dhe trafikimin e drogës; vëren me shqetësim se Shqipëria ka rënë me 27 vende në Indeksin e Perceptimit të Korrupsionit të Transparency International që nga viti 2016;
12.14. Përshëndet punën dhe kontributin e shoqërisë civile të gjallë shqiptare në zhvillimin e vazhdueshëm të demokracisë në vend; nënvizon rëndësinë e fuqizimit të të rinjve dhe krijimit të mundësive për të rinjtë nëpërmjet buxheteve dhe programeve të duhura dhe thekson simbolikën e përcaktimit të Tiranës si Kryeqyteti Rinor Evropian 2022;
13.15. Thekson financimin e BE-së për rimëkëmbjen e qëndrueshme pas tërmeteve dhe paspandemisë dhe mbështet përpjekjet e vazhdueshme drejt transformimit demokratik, të gjelbër dhe dixhital të Shqipërisë; inkurajon autoritetet shqiptare të maksimizojnë përfitimin e plotë të asistencës financiare të BE-së, duke përfshirë Instrumentin për Asistencën e Para-Aderimit (IPA III) dhe Planin Ekonomik dhe të Investimeve për Ballkanin Perëndimor, dhe të ndjekin përpjekjet e tyre në forcimin e kapaciteteve administrative. nivelet e qeverisjes; thekson se çdo investim duhet të jetë në përputhje me objektivat e Marrëveshjes së Parisit dhe objektivat e BE-së për dekarbonizimin;
14.16. Nxit autoritetet shqiptare të avancojnë në zbatimin e Axhendës së Gjelbër për Ballkanin Perëndimor, e cila pasqyron prioritetet e Marrëveshjes së Gjelbër Evropiane dhe Deklaratën e Brdo-s, të miratuar në samitin BE-Ballkani Perëndimor 2021; inkurajon autoritetet shqiptare të shtojnë masat për biodiversitetin, ujin, ajrin, mbrojtjen e klimës dhe menaxhimin rajonal të mbetjeve; pret me padurim ngritjen e paralajmëruar të Parkut Kombëtar të Lumit Vjosa: shpreh shqetësime të thella për rishikimin e rrjetit të Zonave të Mbrojtura, i bën thirrje qeverisë të rishqyrtojë këto plane; nënvizon se Zona e Mbrojtur Vjosa-Nartë është kandidate për rrjetin e zonës Emerald; duke mbuluar të gjithë lumin, duke përfshirë degët e tij me rrjedhje të lirë;
15.17. mirëpret angazhimin e dëshmuar prej kohësh të Shqipërisë për të pritur refugjatët; kujton nevojën për të siguruar një proces të rregullt azili; bën thirrje që BE-ja të rrisë mbështetjen e saj për ndihmën humanitare dhe menaxhimin e migracionit në rajon; mirëpret vendimin e Shqipërisë për pritjen e përkohshme të shtetasve afganë dhe ukrainas që kërkojnë strehim pas largimit nga vendet e tyre.
