Autostrada Thumanë Kashar është vepra e fundit që po shembet përpara syve të qytetarëve, ndërsa Belinda Balluku përballet me dosjet e SPAK dhe me skemën e projekteve të manipuluara që ka prodhuar një cikël të pafund rrugësh të çara, tunelesh të pasigurta dhe kontratash që favorizojnë të njëjtët njerëz. Autostrada e kategorisë A, 21 kilometra e gjatë, me kosto 271 milionë euro, ka nisur të shpërbëhet pa u bërë as një vit e gjysmë nga hapja, me valëzime, krisje dhe çarje në të gjithë gjerësinë e korsisë. Makinat paguajnë 250 lekë për të kaluar një rrugë që lëkundet, ngrit mjetet në ajër mbi ura dhe tregon në terren se standardet e premtuara nuk ekzistojnë.
Kjo vepër është ndërtuar nga “Gener 2” e Bashkim Ulajt përmes një koncesioni 35 vjeçar që pritet t’i sigurojë kompanisë mbi 1 miliardë euro nga tarifat. Kamionët paguajnë 8.80 euro, autobusët 6.30 euro për 21 kilometra. Tarifat rriten çdo vit sipas kursit të këmbimit, ndërsa mirëmbajtja është përgjegjësi e plotë e koncesionarit. Megjithatë, rruga nuk ka përballuar as një qarkullim të plotë sezonal. Çarja e Thumanë Kasharit sot është dëmi më i fundit që i shtohet listës së gjatë të veprave të dështuara të epokës Balluku.
Një zinxhir projektesh të mëdha që ndjekin të njëjtin model: fitues formalë në letra, nënkontraktorë të njëjtë në terren, supervizim i mbyllur vetëm me firma, jo me kontroll teknik.
Dokumentet hetimore të SPAK për tunelin e Llogarasë zbulojnë të njëjtën gjurmë. Procedura është shtyrë përpara me ndërhyrje të Ballukut, janë pranuar dokumente të paplota, janë futur në garë kompani pa ISO, pa kapacitete teknike dhe pa provë eksperiencë. Në komunikime të sekuestruara, vetë Balluku udhëzon komisionet “të mbyllin sa më shpejt”, edhe pse raportet e supervizimit nuk përmbanin asnjë test të betonit, asnjë analizë të hekurit, asnjë inspektim të detyrueshëm strukturor. Tuneli i Llogarasë rezulton i kaluar fazë pas faze me letra, jo me kontroll.
Në këtë dosje, një emër del në hije më shumë se kushdo: Rrok Gjoka. Ai është njeriu që ka ndërtuar segmente që janë çarë, shembur dhe degraduar brenda muajve. Ai nënshkroi si nënkontraktor në tunelin e Llogarasë, ashtu si në shumë projekte të tjera të qeverisjes Balluku. Sipas dokumenteve të SPAK, fazat e punimeve të Gjokës janë kaluar pa kontroll, me raporte supervizimi ku mungojnë provat e inspektimit. Aty ku duhej të kishte testime, ka vetëm firma.
Rezultati? Llogaraja është sot nën hetim për rrezik sigurie. Punimet reale nuk i kanë kryer kompanitë turke të shpallura në tender. I ka kryer Gjoka Konstruksion.
E njëjta histori përsëritet në Rrugën e Arbrit, e cila u ça pa u inauguruar. Në Kardhiq Delvinë, ku segmentet u shembën para hapjes. Në Korçë Ersekë, ku asfalti është çarë në disa zona. Në Kukës Qafë Plloçë, inaugurim i Ballukut dy muaj më parë, ku masivi i malit u shkëput dhe bllokoi rrugën. Dhe në çdo rast janë të njëjtët operatorë të favorizuar që marrin kontrata të reja, të njëjtët nënkontraktorë që shfaqen në terren pa kontroll dhe të njëjtat firma supervizimi që mbyllin raportet “pa vërejtje”.
Thumanë Kashari sot është hallka e radhës. Rruga që duhej të ishte autostrada më moderne e vendit është kthyer në një segment të dëmtuar brenda vitit, ndërsa kompania private që mbledh tarifat planifikon të arkëtojë qindra milionë euro nga një shërbim që nuk po e garanton. Aksi është i dyti me pagesë pas Rrugës së Kombit, por është i pari që degradon kaq shpejt nën një koncesion që premton fitime të jashtëzakonshme për privatët dhe rreziqe të vazhdueshme për qytetarët.
SPAK po heton Ballukun për shkelje të barazisë së tenderit, për manipulim të procedurave dhe për komunikime të paligjshme. Por hetimi nuk mund të mbyllet te firma e ministres. Aferat nuk ekzistojnë pa nënkontraktorët. Nuk ekzistojnë pa supervizimet e manipuluara. Nuk ekzistojnë pa kompanitë që fitojnë tender pas tenderi edhe pse kanë prodhuar vepra që çahen, shemben dhe rrezikojnë jetën e njerëzve.
Dhe ndërsa Thumanë Kashari çahet dhe qytetarët paguajnë çdo ditë për një rrugë të dëmtuar, pyetja e vetme që mbetet pa përgjigje është ajo që SPAK ende nuk po prek: kush është hallka e fundit e këtij zinxhiri? Sepse sekreti i aferës nuk fshihet te tarifat, as te koncesionet, as te firmat e huaja në dokumente. Sekreti fshihet te nënkontraktori që ka ndërtuar pjesën më të madhe të veprave të dështuara dhe që vazhdon të mos preket kurrë.
Deri sa kjo hallkë të vendoset në tavolinë, Thumanë Kashari do të jetë vetëm një tjetër autostradë e çarë në listën e gjatë të aferave të Ballukut: shumë para, pak cilësi, shumë favore, pak kontroll.
