Të dhënat më të fundit të Eurostat dhe INSTAT për vitin 2023 nxjerrin në pah një paradoks shqetësues për tregun e punës në Shqipëri: shqiptarët janë ndër qytetarët që punojnë më gjatë në kontinent, por ndërkohë paguhen më pak se kushdo tjetër.
Në Bashkimin Europian, individët e moshës 20-64 vjeç punonin mesatarisht 36.1 orë në javë. Ky numër përfaqëson orët reale të kaluara në punën kryesore gjatë javës së referencës. Shtete si Greqia (39.8 orë), Rumania (39.5), Polonia (39.3) dhe Bullgaria (39.0) renditen ndër më punëtorët, ndërsa Holanda ka javën më të shkurtër të punës me vetëm 32.2 orë, pasuar nga Austria (33.6) dhe Gjermania (34.0).
Por Shqipëria tejkalon të gjitha vendet e BE-së dhe rajonit. Sipas INSTAT, punonjësit shqiptarë me pagë kanë punuar mesatarisht 43.7 orë në javë gjatë vitit 2023 — plot 7.6 orë më shumë se mesatarja europiane. Edhe vendet e tjera të Ballkanit ndjekin një tendencë të ngjashme: Mali i Zi (42.8), Serbia (41.3), Bosnja (41.2) dhe Maqedonia e Veriut (afërsisht 40).
Sektoret më kërkues për kohën e punonjësve në Shqipëri janë ndërtimi me 45.6 orë në javë, ndjekur nga prodhimi (46.5) dhe bujqësia (44.8). Administrata publike ka kohën më të ulët të raportuar me 40 orë në javë.
Turqia renditet menjëherë pas Shqipërisë me 43.1 orë javore.
Pavarësisht këtyre shifrave mbresëlënëse në aspektin e kontributit dhe kohës së kaluar në punë, Shqipëria vijon të ketë një nga pagat minimale dhe mesatare më të ulëta në rajon. Kjo e bën vendin një nga më të padrejtët në raportin punë–shpërblim. Të dhënat nuk përfshijnë Kosovën, për të cilën nuk ka statistika të disponueshme në këtë publikim.
Dallimet brenda Europës: Sa punojnë qytetarët e BE-së?
Në Bashkimin Europian, 37.1% e të punësuarve punuan mesatarisht midis 40 dhe 44.5 orë në javë. Vetëm 7.1% e raportuan më pak se 20 orë javore. Ky diapazon (40-44.5) përbën grupin më të madh të punësuarve në shumicën e vendeve të BE-së, përjashtuar Irlandën, Finlandën, Belgjikën, Francën dhe Danimarkën, ku orari mesatar luhatet në 35-39.5 orë.
Në këtë krahasim, përqindjet më të larta të punonjësve me javë të gjatë pune u regjistruan në Bullgari (82.2%), Rumani (80.2%) dhe Letoni (77.7%). Ndërkohë, përqindjet më të ulëta u raportuan në Belgjikë (16.1%), Francë (13.3%) dhe Danimarkë (10.6%).
Punë shumë, pagë pak: një ekuacion që nuk mban më
Faktet janë të qarta: shqiptarët punojnë më shumë, por shpërblehen më pak. Ky realitet ngre pikëpyetje serioze për politikat sociale dhe ekonomike në vend. Ndërkohë që treguesit e punës tregojnë për një përkushtim të lartë dhe një kulturë pune të qëndrueshme, mungesa e një shpërblimi të drejtë rrezikon të nxisë emigracionin dhe zhgënjimin social.
Në një Europë që po përpiqet të rrisë mirëqenien e qytetarëve të saj, Shqipëria duhet të rimendojë urgjentisht balancën mes orëve të gjata të punës dhe shpërblimit të drejtë ekonomik për qytetarët e saj.
