Bota po përjeton një pikë kthese historike në luftën kundër ndryshimeve klimatike. Dy agjenci të mëdha ndërkombëtare për klimën parashikojnë se emetimet globale mund të kenë arritur kulmin dhe viti 2024 mund të shënojë fillimin e një rënieje të qëndrueshme. Ky zhvillim premtues po reflektohet edhe në Shqipëri, duke sjellë shpresë për një të ardhme më të pastër dhe më të qëndrueshme, si dhe sfida të mëdha për oligarkët që kanë kontrolluar tregun e karburanteve.
Tre faktorë kryesorë po nxisin këtë transformim global: zëvendësimi i shpejtë i karburanteve fosile me burime të ripërtëritshme të energjisë, përhapja e shpejtë e makinave elektrike, veçanërisht në vende si Kina, dhe rritja e energjisë diellore në shkallë globale. Vitin e kaluar, 30% e energjisë elektrike në botë erdhi nga burime të ripërtëritshme, një trend që pritet të vazhdojë me ritme të shpejta. Kjo zhvendosje drejt energjive të pastra po ndikon ndjeshëm në reduktimin e emetimeve globale.
Shqipëria nuk po mbetet pas në këtë revolucion global energjetik. Makinat elektrike po bëhen gjithnjë e më të dukshme në rrugët e vendit, duke sinjalizuar fillimin e një ere të re në transport dhe energji. Ky zhvillim pritet të sjellë ndryshime të rëndësishme për mjedisin dhe ekonominë e vendit, por gjithashtu po shkakton tronditje në tregun e karburanteve të dominuar prej vitesh nga një grup i vogël oligarkësh.
Për një kohë të gjatë, oligarkët kanë manipuluar tregun e karburanteve në Shqipëri, duke mbajtur çmimet artificialisht të larta pavarësisht luhatjeve në tregjet ndërkombëtare. Përpjekjet e tyre për të krijuar një “bord transparence” kanë qenë kryesisht fasadë, duke shërbyer më shumë për të justifikuar veprimet e tyre të dyshimta sesa për të mbrojtur interesat e konsumatorëve. Kjo praktikë ka rezultuar në kosto të larta për qytetarët shqiptarë dhe përfitime të padrejta për një grup të vogël individësh.
Me rritjen graduale të numrit të makinave elektrike, parashikohen disa përfitime kryesore për qytetarët dhe mjedisin. Pritet një ulje e kostove të transportit për qytetarët në të ardhmen e afërt, si dhe një përmirësim i ndjeshëm i cilësisë së ajrit në qytetet kryesore, me benefite të mëdha shëndetësore për popullsinë. Gjithashtu, parashikohet një rritje e transparencës në tregun e energjisë, duke i dhënë konsumatorëve më shumë kontroll mbi konsumin e tyre dhe duke zvogëluar hapësirën për manipulime nga oligarkët.
Ndërsa tranzicioni global drejt energjive të ripërtëritshme dhe transportit elektrik arrin në Shqipëri, pritet që tregu i energjisë të pësojë ndryshime të thella. Kjo mund të çojë në një treg më transparent dhe konkurues, me çmime potencialisht më të ulëta për konsumatorët dhe një rritje të investimeve në infrastrukturën e energjisë së pastër. Këto ndryshime paraqesin sfida serioze për oligarkët e karburanteve, të cilët mund të përballen me një reduktim drastik të fitimeve dhe humbje të ndikimit në treg. Megjithatë, këto sfida hapin mundësi të reja për inovacion dhe zhvillim të qëndrueshëm ekonomik.
Ndërsa bota lëviz drejt një epoke me më pak varësi nga karburantet fosile, Shqipëria ka një mundësi unike për të transformuar tregun e saj të energjisë. Kjo ndryshesë premton një mjedis më të pastër, një ekonomi potencialisht më të drejtë dhe transparente, si dhe përfitime afatgjata për të gjithë qytetarët, jo vetëm për një grup të vogël oligarkësh. Sfida kryesore tani qëndron në menaxhimin efektiv të këtij tranzicioni, duke siguruar që infrastruktura e nevojshme të jetë në vend dhe që politikat qeveritare të mbështesin këtë ndryshim të rëndësishëm.
Shqipëria ka potencialin të shndërrohet në një model rajonal për adoptimin e energjisë së pastër dhe praktikave të qëndrueshme ekonomike. Me këto zhvillime, vendi po hyn në një epokë të re që premton një të ardhme më të pastër për të gjithë qytetarët e saj, duke sfiduar modelin e vjetër të dominuar nga oligarkët e karburanteve.
