1. Alarm në zemër të sistemit: kur spitali kombëtar kthehet në vatër abuzimi
Qendra Spitalore Universitare “Nënë Tereza” (QSUT) është foltorja ku duhet të gjejë shpëtim çdo qytetar që ka nevojë për trajtim urgjent elitar. Në vend të kësaj, spitali kryesor i vendit ka rrëshqitur në një hendek keqmenaxhimi, vjedhjesh sistematike dhe nënfinancimi, duke u shndërruar në arenë ku shëndeti publik grabitet hapur nga një aleancë politike‑biznes. Dokumentet e dorëzuara Kontrollit të Lartë të Shtetit (KLSH) në dhjetor 2022 zbardhin një skandal të mirëfilltë: dyert e godinës janë çarë me forcë, janë zhdukur pajisje me vlerë afro 218 mijë euro, ndërsa ish‑drejtoresha Albana Fico heshti për katër muaj para se të njoftonte Policinë e Shtetit.
2. “Urgjenca e re”, një monument prej 18 milionë eurosh që mori flakë
Falë një kredie të Bankës së Këshillit të Europës, Ministria e Shëndetësisë (MSH) reklamoi me bujë godinën A2 – Spitalin Qendror dhe Urgjencën Polifunksionale. Punimet nisën në dhjetor 2018 dhe, pas mbi katër vjet vonesa, urgjenca hyri në punë në 2023‑in. Më 29 shkurt 2024, vetëm pak muaj pas inaugurimit, i gjithë blloku mori flakë. Prokuroria zbuloi se nuk kishte as projekt të detajuar për instalimin e UPS‑it emergjent, as kushte elementare sigurie kundër zjarrit. Dy inxhinierë u shpallën fajtorë për “shpërdorim detyre”, ndërsa kupola politike mbeti e paprekur.
2.1 Kontrata që hap derën e korrupsionit
Më 2 maj 2018, MSH firmosi kontratë 11,9 milionë euro me gjigantin italian FINSO Spa; vetëm katër ditë më vonë, kontrata iu kalua degës shqiptare FINSO Albania. Operatorit iu lejua të nënkontraktonte pa kufi dhe pa transparencë. Fituesja de facto e punimeve doli “Agi Kons” e Gentjan Sulës – po e njëjta kompani që ndërtoi edhe godinën A1 me 7,3 milionë euro. Nga buxheti total, Agi Kons ka arkëtuar 85 % të fondit (1,35 miliardë lekë), pa u shpallur kurrë fituese në tenderin origjinal.
2.2 “Emergjenca” e dytë, tenderi i tretë
Pas zjarrit, QSUT organizoi një procedurë negociim pa shpallje – flamur i kuq klasik për aferë klienteliste. Sërish fituese, “Agi Kons”, kësaj radhe me 27,7 milionë lekë. Pra, e njëjta kompani që ndërtoi objektin merr para shtesë për ta “riparuar” – një rreth vicioz ku publiku paguan dy herë, ndërsa përgjegjësia zbehet në mjegull.
3. Shtretër të përdorur dhe paisje të vjetra: biznesi i turpit në kurriz të të sëmurëve
Në mars 2023, audituesit konstatuan se “RO‑AL” kishte furnizuar urgjencën me 1 312 artikuj jostandard, 25 milionë lekë dëm. Në korrik 2024, Agjencia e Prokurimit Publik (APP) e futi firmën në “listë të zezë” për një vit. Dy vite më parë, “Biometric Albania” dorëzoi 130 shtretër të përdorur dhe 84 krevate ICU me motorë jashtë specifikimeve; APP reagoi vetëm pas hetimit të KLSH‑së, duke e pezulluar për 12 muaj.
4. Spitali i Djegieve Plastike, një gërmadhë që kërcënon pacientët
Simbol i dështimit është godina katërkatëshe e Djegieve Plastike. E shpallur e pasigurt pas tërmetit të 26 nëntorit 2019, objekti vazhdon të strehojë pacientë mes mureve të çara. Vaskat rehabilituese nuk funksionojnë; çarçafët mungojnë, ndonëse lavanderia është paguar 110 mijë euro më tepër se sa lejon ligji. Mjekët detyrohen t’i nxjerrin pacientët para kohe, duke i shtyrë drejt spitaleve private me tarifa marramendëse. Ndërkohë, MSH bën “studime” të pafundme, ndërsa kostoja e rikonstruksionit – rreth 40‑50 % e një spitali të ri – fluturon nga një raport në tjetrin pa u zhbllokuar kurrë.
5. Drejtues pa kontrata, sistemi pa busull
Albana Fico, emëruar “përkohësisht” në dhjetor 2021, nuk ka pasur kurrë kontratë pune të rregullt me QSUT. Spitali më i madh i vendit drejtohej me status ushtrues detyre, sikur të ish një zyrë periferike. Kjo anarki administrative i hapi rrugën abuzimeve me tendera, mungesës së kontrolleve dhe zhdukjes së pajisjeve pa gjurmë ligjore.
6. Pasojat për qytetarët: 60 % e shpenzimeve shëndetësore nga xhepi
Ekspertët Erion Dasho dhe Ilir Alimehmeti paralajmërojnë se nënfinancimi kronik, i shoqëruar me keqmenaxhim, e ka detyruar familjen shqiptare të paguajë 60 % të kostos së shëndetit nga xhepi. Mungesa e transparencës në vlerësimin e shërbimeve spitalore, mungesa e planeve serioze investimi dhe boshatisja e personelit po e shtyjnë sistemin drejt kolapsit.
7. SPAK‑u kap peshq të vegjël, reja e madhe qëndron pezull
Për gjithë këtë mozaik skandalesh, vetëm ish‑ministri Ilir Beqaj ndodhet nën gjykim; zyrtarët aktivë të MSH‑së dhe ish‑drejtorët e QSUT‑së vijojnë të lëvizin të lirë. Prokuroria e Posaçme ka arrestuar teknikë dhe vartës, por jo arkitektët e skemës që ka gërryer fondet publike dhe ka rrezikuar jetën e mijëra pacientëve.
Pa ndëshkime shembullore dhe pa shkëputje të zinxhirit politik‑oligark, QSUT‑ja do të mbetet sahati që bie alarm çdo ditë, ndërsa ministria numëron miliona në tendera të dyshimtë.
QSUT është pasqyra e një sistemi ku fondet publike digjen si kabllo pa izolim dhe pacientët konsumohen si oksigjen në flakë. 11,9 milionë euro për një objekt që u dogj, 27,7 milionë lekë për ta “rregulluar”, shtretër të përdorur që kalojnë si të rinj dhe një pavion djegiesh në prag shembjeje – kjo është formula e “suksesit” të oligarkisë shëndetësore. Nëse drejtësia dhe shoqëria civile nuk flakin dorashkat, nesër mund të jetë vonë: struktura do të bjerë, por paraprakisht do të ketë rrëzuar besimin e qytetarëve tek shteti dhe vetë jeta.
Gazeta Reforma do të ndjekë çdo hap të hetimeve dhe do të ekspozojë çdo lidhje politike e financiare derisa zinxhiri i pandëshkueshmërisë të këputet.
