Në katër dekada që kur lindi interneti, jeta jonë është transformuar. Çdo gjë, nga të mësuarit, blerjet dhe bankat tani mund të bëhen të gjitha me trokitjen e gishtit.
Por një aspekt thelbësor i jetës sonë demokratike mbetet i rrënjosur fort në të kaluarën: votimi. Hedhja e një vote kryhet kryesisht në njërën ose në dy mënyra – duke vizituar një qendër votimi ose duke e dërguar atë në post.
Pandemia COVID-19, jo vetëm që ka ekspozuar dobësitë në sistemet dhe ekonomitë tona të kujdesit shëndetësor, por edhe në mënyrën se si kryejmë një nga të drejtat tona më themelore të njeriut.
Dhjetëra zgjedhje në të gjithë botën u ndërprenë këtë vit për shkak të pandemisë ndërsa qeveritë u përpoqën me mënyrën më të mirë për të mbajtur votuesit të sigurt nga infektimi.
Në SH.B.A., ku gara për Shtëpinë e Bardhë është afër kulmit të saj, disa qendra votimi u hapën javë më herët dhe dhjetëra miliona u zgjodhën për të postuar fletët e tyre të votimit. Votimi elektronik mund të siguronte që zgjedhjet jo vetëm ishin të sigurta për COVID, por gjithashtu zhvilloheshin siç ishte planifikuar.
Problemi është, vetëm një vend në botë ka zbatuar një sistem votimi në internet për të gjithë elektoratin e tij: Estonia.
Mashtrim i vogël apo masiv?
Disa autoritete lokale duke përfshirë disa shtete të SH.B.A.-së dhe rajonin e Uellsit të Ri Jugor të Australisë lejojnë votimin në internet, por vetëm për grupe të caktuara votuesish siç janë invalidët dhe ushtria. Shumë vende të tjera të tilla si Zvicra, Gjermania dhe Norvegjia kanë kryer prova dhe vazhdojnë të eksperimentojnë, por nuk janë akoma afër prezantimit të sistemit të tyre.
“Arsyeja është vështirësia për të bindur njerëzit se rrugë është e sigurt, veçanërisht njerëzit që janë të bindur se potencialisht që nuk është e sigurt”, deklaron për Euronews, D. D. Ryan, drejtor dhe shef i kërkimit në Qendrën e Universitetit të Birmingham për Sigurinë Kibernetike dhe Privatësinë.
“Dhe ata kanë të drejtë në një pikë,” shtoi ai.
Fleta e votimit e provuar dhe e testuar natyrisht nuk është e paprekshme. Shkatërrimi mund të ndodhë, por sipas Ryan, ai zakonisht është “i kufizuar, pa jo në shkallë masive”.
“Ndërsa të gjithë e dinë që me kompjuterë, nëse mund të bësh mashtrim, mund ta bësh në një shkallë të madhe dhe është e vështirë të zbulohet,” shpjegoi ai.
Çështja e ndërhyrjes së jashtme në zgjedhjet perëndimore është bërë mbizotëruese që nga gara presidenciale e SHBA 2016 me akuzat se Rusia u ndërhyri për të siguruar rezultatin e saj të preferuar.
Politikanët në Mbretërinë e Bashkuar dhe Francë gjithashtu kanë akuzuar Rusinë se po përpiqet të ndërhyjë në zgjedhjet kombëtare që nga ajo kohë.
‘Shumë pak ka të bëjë me teknologjinë’
Votimi në internet u prezantua në Estoni në 2005. Në zgjedhjet parlamentare të vitit 2019, rreth 44 përqind e votave u hodhën në mënyrë elektronike.
Për Marten Kaevats, një këshilltar kombëtar dixhital i qeverisë Estoneze, kjo ishte e arritshme vetëm për shkak të gjithë punës së kryer në dekadën më parë.
“Për pak a shumë 25 vjet ne kemi ndërtuar një shoqëri dixhitale qytetare dhe një kulturë dhe mendësi për këtë lloj zgjidhje dixhitale,” i tha ai Euronews.
Vendi i vogël Baltik me 1.5 milion banorë filloi ndërtimin e infrastrukturës së tij dixhitale dhe edukimin e popullatës për të kryer të gjitha detyrat administrative në internet në fund të viteve 1990. Në vitin 2001 u vendos gjithashtu edhe identiteti dixhital.
“Pika kryesore për të pasur një sistem të fortë votimi në internet është se duhet të keni një sistem shumë të fortë identiteti,” argumentoi ai.
.”Mësimi kryesor i mësuar në ndërtimin e një shoqërie dixhitale për 25 vitet e fundit në Estoni është se qeveria dixhitale ka shumë pak lidhje me teknologjinë dhe gjithçka ka të bëjë me ndërtimin e një mendimi dhe kulture për besimin.
Në SH.B.A., ku sistemi është tashmë i decentralizuar me secilin shtet që drejton sistemin e tij elektoral, ata gjithashtu mund, për shembull, të ndërtojnë platformën e tyre të votimit në internet, e cila për këtë arsye ka shumë të ngjarë të jetë e ndryshme nga një tjetër. Partitë politike dhe OJQ-të gjithashtu mund të kenë platformat e tyre. Zgjedhësit do të vendosnin se cilit i besojnë më shumë.
/GazetaReforma.com/
