Mediat britanike gjatë muajve të fundit, në mos viteve, kanë botuar deklarata të autoriteteve të zbatimit të ligjit për rritjen e kriminalitetit kompleks nga ana e grupeve të krimit të organizuar shqiptar, të cilave iu referohen shpesh si ‘mafia shqiptare’.
Këto banda janë të lidhura me trafikimin e qenieve njerëzore nga Ballkani dhe kanë rritur dhunën në botën e trafikut të drogës. Në të vërtetë, këto grupe duket se kanë pushtuar një territor të konsiderueshëm, por jo vetëm, në tregtinë e kokainës, sipas raporteve të Agjencisë Kombëtare të Krimit (NCA) duke deklaruar se ndërsa grupet shqiptare përbëjnë vetëm një përqindje të vogël (0.8%) të kriminelëve të organizuar në Mbretërinë e Bashkuar, ato luajnë një rol të madh në tregun e kokainës në vend.
NCA gjithashtu ka konfirmuar se angazhimi i këtyre bandave në trafikimin e qenieve njerëzore është veçanërisht shqetësues dhe se ajo përfshin kryesisht viktima nga Shqipëria apo vendet fqinje, zakonisht joshur në udhëtime në MB me premtime të rreme të vendeve të punës. Përderisa nuk ka prova për të sugjeruar që grupet e përfshira në tregtinë e drogës, sidomos kokaina, janë të njëjtat grupe të përfshira në trafikimin e qenieve njerëzore, autoritetet nuk hezitojnë të flasin për grupet kriminale shqiptare si rrjete policore kriminale, duke kryer një varg serioz veprash kriminale.
Në këtë rast ‘miti i mafias’ është një konstruksion specifik i një bote të paligjshme kur etniciteti është karakteristika e parë e një ‘tjetre’ që sjell frikë nga njëra anë dhe nga ana tjetër adhurohet.
Miti i mafias shpesh lidhet me grupe më të njohura të krimit të organizuar, si mafia italiane, ruse dhe japoneze. Kur këto grupe thirren me emrat e tyre të veçantë, siç është “cosa nostra” siciliane (ose italiane amerikane), “ndrangheta” e kalabërve, “bratva” ruse, ose “yakuza” në Japoni, atë që ata kanë të përbashkët, është fakti që ata ngjallin imazhe të organizatave sekrete, që përfshihen në krimin, dhunën dhe korrupsionin. Në thelb, organizatat në dukje janë ndërtuar mbi traditat, normat, vlerat dhe ritualet e përbashkëta të rrënjosura në etnicitetin e përbashkët të individëve brenda tyre.
Shqiptarët që operojnë në tregun ilegal të drogës punojnë edhe me grupe të tjera, si klanet e ’ndranghetas. Ndërsa është sigurisht e mundur që disa kriminelë shqiptarë të kenë akses direkt te prodhuesit e drogës (sidomos kokainës) në vende të tilla si Bolivia e Peruja, këto grupe janë kryesisht të lidhur me shpërndarjen në vend të trafikimit të drogës. Kjo do të thotë se ato shpesh kanë të bëjnë me kokainën pasi ajo arrin përmes porteve të hyrjes dhe mbështeten në marrëveshje me ato grupe që drejtojnë trafikun e vërtetë, si për shembull klanet kalabreze.
Ka konfuzion gjerësisht të përhapur rreth rolit të trafikuesve dhe atyre që shpërndajnë drogë pasi ajo hyn në një vend. Dhe kjo është e kuptueshme, është një rrjet kompleks. Por ata që marrin drogën dhe e shpërndajnë në shitësit e tjerë, brenda apo jashtë rrjetit të tyre, janë gjithashtu më të ekspozuarit dhe përballojnë rreziqe më të mëdha. Këta janë ata që shpërndajnë drogën dhe e shpërndajnë shpejt, edhe kur kjo nënkupton operimin përmes indimidimit dhe dhunës kur përballen me banda rivale që tregtojnë produkt të njëjtë apo të ngjashëm.
Rrjetet shqiptare referohen shpesh si operatorë veçanërisht të besueshëm të zinxhirit. Por rëndësia e tyre përfundimtare në botën e drogës duhet të vihet në pikëpyetje. Ndërsa dukshëm të rëndsishëm, ata ende varen nga trafikantët që gjejnë të parët burimin e drogës dhe organizojnë transportin e saj.
Në një farë mase, idea e një mafieje shqiptare globale tepër të organizuar mbetet një mit që krijon stereotipe negative për diasporën shqiptare, si dhe armiqësi brenda saj. Ajo gjithashtu nuk kap sensin që bota kriminale globale shpesh është një kombinim i strukturave komplekse të oportunitetit dhe një ekuilibër delikat rolesh të ndryshëm të cilët luhen nga një larmi e madhe individësh. Kombësia e përbashkët mund të ndikojë apo të lehtësojë punë deri në një farë mase, por sigurisht që nuk e krijon atë.
