Ndërsa forcat ruse rrethuan Mariupolin, një grua ukrainase ndërmori një udhëtim të jashtëzakonshëm në qytetin e rrethuar për të shpëtuar prindërit e saj. Ajo është në mesin e një numri të vogël njerëzish që kanë përballuar rrezikun e sulmit ose rrëmbimit për të hyrë me makinë në vijën e parë dhe një bllokadë.
Ajo i ka treguar BBC-së për “apokalipsin” që ajo dëshmoi atje. Brenda disa ditësh nga pushtimi i Rusisë, Anastasia Pavlova kuptoi se çfarë do të thoshte lufta për Ukrainën. 23-vjeçarja i shpëtoi bombardimeve të Kharkiv, një qytet ku granatimet e zonave të banuara ishin “pa dallim”, sipas fjalëve të kryebashkiakut, që në fillim. Anastasia dhe i fejuari i saj Abakelia shkuan në jug, në qytetin e Dnipros. Ajo ndihej më e sigurt këtu në apartamentin e bllokut të kullës së familjes së Abakelias. Por ajo vuajti për fatin e prindërve të saj, të cilët jetonin në periferi të Mariupol.
Nëna e saj, Oksana, kishte besim. Ajo gjeti paqen në lutje dhe kujdesin për trëndafilat në shtëpinë njëkatëshe të tyre të ndërtuar me tulla në lagjen Cheryomushki, një periferi industriale. Për mësuesen e fesë, 54-vjeçare, qyteti është më i vecanti i vendit.
“Ka një emër të madh, Mariupol, i quajtur pas Virgjëreshës Mari,” shpjegon ajo. Por lutjet e saj po mbyten ndërsa trupat ruse përparonin.
“Ditë pas dite, predha të kalibrave të ndryshëm fluturonin mbi çatinë e shtëpisë sonë të vogël. Në ditën e katërt të luftës fillova të mendoj: Nuk do ta kaloj këtë”.-thotë Oksana.
Mariupol shpejt zbriti në atë që një agjenci ndihme e përshkroi si “ferr”, ndërsa forcat e Moskës rrethuan qytetin. Në mes të luftimeve, civilët duhej të kërkonin ushqim dhe ujë, uji i rrjedhshëm dhe energjia elektrike u ndërprenë dhe komunikimet u shkatërruan. Shumë mijëra u vranë. Pikat e kontrollit ushtarak kontrollonin lëvizjen brenda dhe jashtë. Raketat Grad të epokës sovjetike, raketa të lëshuara nga pjesa e pasme e kamionëve ushtarakë në atë që ndonjëherë përshkruhet si “stuhi breshëri”, goditën rrethin ku Oksana dhe burri i saj Dmitry kanë shtëpinë e tyre.
“Nuk mund të merrja frymë,” kujton ajo, duke e përshkruar shkatërrimin në terma biblike. Ishte një stuhi, thotë ajo.
Oksana arriti të fliste me vajzën e saj në një telefonatë gërvishtëse. Ajo e paralajmëroi Anastasinë: “Mos eja”. Por në fund të marsit, pesë javë pas luftës, Anastasia vendosi të përpiqet të udhëtojë me makinë për në Mariupol, një udhëtim i mbushur me rrezik dhe jashtëzakonisht i rrallë për t’u përpjekur përveç grupeve zyrtare humanitare. Ajo punësoi një shofer dhe furgon nga vullnetarët e ndihmës, të cilët po përpiqeshin gjithashtu të ndihmonin në evakuimin e njerëzve nga qyteti. Ata u larguan nga Zaporizhzhia, në veri-perëndim të Mariupolit dhe qyteti i fundit relativisht i sigurt përpara vijës së frontit.
Anastasia ndihej gjithnjë e më e shqetësuar teksa udhëtuan mbi 260 km nga territori i kontrolluar nga Ukraina, nëpër vijat e frontit, duke lundruar në pikën e parë të kontrollit rus. Ajo ndjeu habi në fillim, duke e gjetur atë të drejtuar nga “djem të dobët që kishin turp të kërkonin të hapnin makinën”. Ndërsa lëviznin më tej në territorin e pushtuar nga Rusia u shfaqën më shumë roje “ushtarake”, me vija të DPR në uniformat e tyre nga Republika Popullore e vetëshpallur e Donetskut e mbështetur nga Rusia.
“Në një nga postblloqet, ndërsa kontrollonin dokumentet, ushtarakët na drejtuan tytën e një automatiku në kokë”, thotë Anastasia. Ata kërkuan të dinin pse po udhëtonim brenda. Ajo shpjegoi se do të ndihmonte prindërit e saj dhe do t’i sillte ilaçe babait të saj.
Ndërkohë Oksana dhe burri i saj Dmitry po flinin në dysheme nën batanije dhe jastëk për të mbijetuar në Mariupol. Shtëpia po dridhej nën granatimet dhe valët e shpërthimit. Fqinji i saj preu dru për të gatuar në një sobë jashtë.
“Edhe në granatimet e kuptuam se kjo lidhje mes njerëzve. Kjo ndihmë ishte si thënia që ata kanë në luftë – shpëtimi gjendet në mëshirën, në ndihmën e ndërsjellë. Dikush ka një sobë të mirë, ne kishim pak hikërror. Të tjerëve u kishte mbetur pak ujë. Ne vizituam një të moshuar në lagje. Ne ishim duke ngushëlluar njëri-tjetrin dhe kjo më bëri të mos ndihesha aq i frikësuar”.-tha Oksana.
Anastasia nuk e dinte nëse do t’i gjente prindërit gjallë. Ata udhëtuan për nëntë orë, duke arritur në një qytet të shkatërruar. Ajo flet për udhëtime të tmerrshme përgjatë rrugëve të minuara, duke kaluar varre të cekëta nëpër rrugë të stërmbushura me mbeturina, të cilat ishin marrë nga era. Ata hynë në Mariupol pak para shtetrrethimit. Anastasia thotë se dukej “si fundi i botës”.
Ata u përpoqën të kalonin nëpër zonën e qendrës së qytetit në qendër të qytetit, por luftimet ishin intensive. Në një pikë kontrolli atje, Anastasia thotë se ata ishin rrezikshëm afër granatimeve. Trupat u thanë atyre se kishin dy minuta për të lëvizur ose do të qëllonin mbi ta. Në vend të kësaj, ata vendosën të qarkullojnë rreth një pjese të qytetit më në perëndim. Po afrohej një shtetrrethimi gjatë natës dhe ata morën rrugën për në periferinë perëndimore të Volodarske, ku kishin dëgjuar se një shkollë ishte ripërcaktuar si një kamp refugjatësh.
“Kjo ishte ndoshta përvoja e dytë më e frikshme. Ishte një dhimbje të dëshmosh – po aq e dhimbshme sa ato ndërtesat e nxira në Mariupol – njerëzit në këtë kamp refugjatësh.“- thotë Anastasia.
Anastasia thotë se ajo ishte dëshmitare e një “apokalipsi” atë natë në Mariupol. Ajo arriti te prindërit e saj në ditën e dytë ku i tha të mblidhnin gjërat më të rëndësishme dhe të largoheshin.
Tani prindërit e saj janë në një qytet më të sigurt në perëndim të Ukrainës, ndërsa Anastasia qëndron në Dnipro me të fejuarin e saj Abakelia. Ajo ndjen faj për shpëtimin e tyre sepse i çoi prindërit e saj në siguri, ndërsa të tjerët mbeten.
“Çdo ditë mësoj se disa nga shokët e mi të klasës, disa nga të afërmit e mi, ose vriten atje ose plagosen”, thotë Anastasia./BBC
