Viti shkollor 2024-2025 në Shqipëri nis nën hijen e një krize të thellë në sistemin arsimor, me një rënie drastike të numrit të nxënësve që po bëhet gjithnjë e më alarmante. Kjo situatë nxjerr në pah dështimin e politikave arsimore dhe nevojën urgjente për ndërhyrje.
Statistikat tronditëse
- Arsimi 9-vjeçar publik numëron vetëm 238,000 nxënës, një rënie shokuese prej 7.8% krahasuar me vitin e kaluar.
- Në një dekadë, sistemi arsimor ka humbur 125,000 nxënës, një shifër që flet për një krizë të papreçedentë demografike dhe sociale.
- Qarku i Elbasanit raporton një rënie prej 2.8%, ndërsa zonat rurale përballen me një kolaps të vërtetë, me 40% më pak nxënës.
Këto shifra nuk janë thjesht numra; ato përfaqësojnë një brez të tërë që po humbet mundësitë për arsimim cilësor dhe një të ardhme më të mirë në vendin e tyre.
Shkaqet e krizës: Më shumë se thjesht demografia
Ndërsa rënia e lindjeve është një faktor i rëndësishëm, shkaqet e vërteta të kësaj krize janë shumë më të thella:
- Emigracioni masiv i familjeve: Mijëra familje po largohen çdo vit, duke marrë me vete shpresat për një të ardhme më të mirë për fëmijët e tyre. Ky është një dështim i qartë i politikave ekonomike dhe sociale të vendit.
- Urbanizimi i pakontrolluar: Braktisja e zonave rurale nuk është thjesht një zhvendosje popullsie, por një dëshmi e mungesës së investimeve dhe mundësive në këto zona.
- Cilësia e dobët e arsimit: Raportet ndërkombëtare si PISA vazhdojnë të rendisin Shqipërinë në fund të listave, duke nxitur familjet të kërkojnë arsim më cilësor jashtë vendit.
- Mungesa e investimeve: Pavarësisht taksave të dedikuara për arsimin, shumë projekte shkollore mbeten të parealizuara, siç dëshmohet nga situata në Tiranë.
Dështimet e sistemit: Nga qyteti në fshat
Tirana: Premtime të pambajtura
Kryeqyteti, që supozohet të jetë shembulli i zhvillimit, shfaq dështime të qarta:
- Nga 17 shkolla të premtuara, vetëm 9 u ndërtuan, pavarësisht 55 milionë eurove të mbledhura nga taksa e arsimit.
- Lagje të tëra si Astiri, Selita dhe Lundra, me dhjetëra mijëra banorë, ende nuk kanë një shkollë publike.
- Mijëra nxënës detyrohen të mësojnë me turne, duke kompromentuar cilësinë e arsimit.
Këto fakte ngrenë pyetje serioze mbi menaxhimin e fondeve dhe prioritetet e pushtetit vendor.
Shkodra: Një pasqyrë e rënies kombëtare
Situata në Shkodër ilustron problemet në shkallë vendi:
- 400 nxënës më pak se viti i kaluar, një rënie prej 2% që duket se do të përshpejtohet.
- Mbyllja e 3 shkollave dhe vazhdimi i mësimit me dy turne në 3 të tjera tregon për një sistem në tkurrje.
- Përdorimi i gazit për ngrohje në disa shkolla ngre shqetësime serioze për sigurinë dhe kushtet e mësimdhënies.
Elbasani: Simptoma të një krize më të gjerë
Edhe në qendrat e mëdha urbane si Elbasani, situata mbetet shqetësuese:
- Vetëm 1,028 nxënës të rinj në klasë të parë dhe 856 në të dhjetën tregojnë për një rënie të vazhdueshme.
- 31 nga 57 shkollat publike ndodhen në zona rurale, shumë prej të cilave rrezikojnë mbylljen për shkak të numrit të ulët të nxënësve.
Perspektiva e zymtë për të ardhmen
Të dhënat e Censit 2023 parashikojnë një të ardhme edhe më të errët për arsimin shqiptar:
- Numri i fëmijëve 0-6 vjeç ka rënë në 160,719 nga 260,000 që ishte në 2011, një rënie prej gati 40% në vetëm një dekadë.
- Vetëm 24,000 fëmijë pritet të fillojnë klasën e parë këtë vit, një shifër alarmante që tregon se kriza do të thellohet.
- Diferenca prej 20% mes lindjeve dhe numrit aktual të fëmijëve është një tregues i qartë i emigrimit masiv të familjeve me fëmijë të vegjël.
Nevoja urgjente për veprim
Situata e arsimit në Shqipëri nuk është thjesht një sfidë administrative, por një krizë kombëtare që kërkon vëmendje dhe veprim të menjëhershëm. Dështimi për të adresuar këtë problem do të ketë pasoja afatgjata për zhvillimin ekonomik dhe social të vendit.
- Reforma të thella arsimore: Nevojitet një ripërcaktim i plotë i kurrikulave dhe metodave të mësimdhënies për të rritur cilësinë e arsimit.
- Investime të targetuara: Fondet duhet të alokohen me transparencë dhe efikasitet, duke prioritizuar zonat më në nevojë dhe projektet me ndikim të drejtpërdrejtë në cilësinë e arsimit.
- Politika për mbajtjen e familjeve: Qeveria duhet të zhvillojë programe të gjera sociale dhe ekonomike për të inkurajuar familjet të qëndrojnë në Shqipëri, veçanërisht në zonat rurale.
- Decentralizim i arsimit: Duhet dhënë më shumë autonomi shkollave dhe komuniteteve lokale për të adresuar nevojat specifike të çdo zone.
- Mbështetje për mësuesit: Programe të forta për zhvillimin profesional dhe përmirësimin e kushteve të punës për mësuesit janë thelbësore për të tërhequr dhe mbajtur talente në sistem.
Kriza e arsimit në Shqipëri është një thirrje zgjimi për të gjithë shoqërinë. Nëse nuk veprohet tani, vendi rrezikon të humbasë një brez të tërë dhe me të, shanset për një të ardhme më të mirë. Është koha që politikanët, mëduesit dhe e gjithë shoqëria të bashkohen për të shpëtuar arsimin shqiptar nga kjo spirale rënieje!
