Në heshtje të plotë të institucioneve mbikëqyrëse, një grup i ngushtë oligarkësh me marrëveshje karteli po zgjeron kontrollin tashmë edhe tek sigurimet, duke përdorur të njëjtën skemë që ka “helmuar” ekonominë shqiptare. Grupi Kastrati, i cili tashmë dominon tregun e karburanteve, po përdor të njëjtën skemë oligopolistike edhe në sektorin e sigurimeve përmes kompanisë së tij Albsig.
Shifrat janë shqetësuese. Për një makinë të zakonshme në Tiranë, tarifa e TPL-së është rritur në 21,700 lekë – 15% më e lartë se viti i kaluar. Goditja vjen edhe për drejtuesit e rinj nën 21 vjeç, të cilët tani duhet të paguajnë 25,000 lekë, një rritje drastike prej 32%. Dhe kjo ndodh kur fitimet e kompanive të sigurimeve kanë shënuar një rekord historik – 1.6 miliardë lekë vetëm vitin e kaluar, një rritje prej 130%.
Të dhënat e AMF-së e konfirmojnë këtë realitet të hidhur: SIGAL UNIQA e drejtuar nga Avni Ponari dhe në pronësi kryesisht të UNIQA Insurance Group nga Austria kontrollon 20.91% të tregut, Albsig e Kastratit 18.96% dhe Eurosig e Kadri Morinajt me 13.8%. Së bashku, këto kompani kanë orkestruar një rritje të koordinuar çmimesh deri në 30% – një praktikë që në çdo vend tjetër do të konsiderohej krim ekonomik.
Por në Shqipërinë e oligarkëve, institucionet mbikëqyrëse duket se kanë “paralizë selektive”. Denar Biba, në krye të Autoritetit të Konkurrencës, vazhdon të mbyllë sytë përpara praktikave të paligjshme. Mimoza Kaçi, Drejtoreshë e Përgjithshme Ekzekutive e AMF-së, ka zgjedhur heshtjen përballë këtij karteli të ri, pavarësisht se ligji i jep kompetenca të plota për të ndërhyrë.
Historia e oligopoleve në Shqipëri është bërë tashmë një përrallë e njohur me fund të parashikueshëm. E pamë me dializën e Allajbeut në shëndetësi, ku një grup kontrolloi të gjithë shërbimin. E pamë me telefoninë celulare, ku konkurrenca është thjesht fasadë. Me rastin e miellit, ku prodhuesit kryesorë ranë dakord për fiksimin e çmimeve, apo në telefoninë celulare ku konkurrenca është vetëm në letër. E njëjta gjë ndodh me energjinë elektrike dhe po përsëritet tani me sigurimet.
Ligji nr. 9121 për Mbrojtjen e Konkurrencës është i qartë – fiksimi i çmimeve mes kompanive është i ndaluar rreptësisht. Autoriteti i Konkurrencës ka të drejtë të vendosë gjoba deri në 10% të xhiros vjetore për shkelësit. Përveç gjobave, Autoriteti mund të urdhërojë ndërprerjen e praktikave të paligjshme dhe të vendosë masa të tjera për të rivendosur konkurrencën në treg.
Në raste të veçanta, kur veprimet e ndërmarrjeve përbëjnë vepra penale, mund të zbatohen edhe dispozitat e Kodit Penal të Republikës së Shqipërisë. Por në Shqipëri, oligarkët vazhdojnë të veprojnë të papenguar.
Ndërkohë që qytetarët detyrohen të paguajnë më shumë për një shërbim të detyrueshëm me ligj, institucionet mbikëqyrëse vazhdojnë “gjumin”. Modeli është bërë kaq i parashikueshëm sa edhe vetë oligarkët nuk mundohen më ta fshehin: të njëjtët emra, të njëjtat skema, sektorë të ndryshëm.
Nga karburantet te sigurimet, nga telekomunikacioni te shëndetësia – një grup i vogël biznesmenësh po thellojnë kontrollin e tyre mbi ekonominë shqiptare. Dhe kur institucionet rregullatore bëhen palë me ta, qytetarët e thjeshtë mbeten peng i lakmisë së pakufishme të oligarkëve.
Në fund të ditës, çdo shqiptar që drejton një makinë do të detyrohet të paguajë tarifën e re të TPL-së, të vendosur nga ky kartel i ri. Sepse në Shqipërinë e oligarkëve, konkurrenca e lirë ka vdekur – dhe me të, edhe shpresa e qytetarëve për çmime të drejta.
/gazetareforma.com
