Në vitin 2012 Bregu Ujor i Beogradit, u shpall si një nga projektet më të mëdha të rinovimit urban të Europës. Ky projekt do të përfshinte ndër të tjera, qendrën tregtare më të madhe në Ballkan, një shtëpi opere, një shëtitore buzë lumit 1.8 kilometra, tetë hotele dhe një gradacel 42-katësh me 220 apartamente luksoze. Projekti përfshin një sipërfaqe totale ndërtimi prej 1.8 milion metra katrorë dhe do te strehonte 4,000 banorë brenda 6,000 njësive për gjatë bregut lindor të lumit Sava në Beogradin qendror. Ky projekt do te realizohej nga kompania e drejtuar nga Mohamed Alabbar, qe është themeluesi i Emaar Properties, i cila ndërtoi Burj Khalifa të Dubait, strukturën më të lartë në botë.
Ëaterfront i Beogradit ka qenë i diskutueshëm në Serbi që nga fillimet e tij. Ndërsa prestigjozia Forbs do ta quante “Shakaja e keqe e Abudabit ‘ mediat vendase, ekonomistet , arkitektet, shoqëria cilvile do ta cilësonin si një praktikë korruptive, biles shumë prej tyre do të ngrinin alarmin se Sulltanizmi kishte hyrë në planifikimin e qytetit. Nuk kishte asnjë proces të hapur tenderimi, asnjë konkurs ndërkombëtar për të zgjedhur arkitektët dhe asnjë konsultim publik. Gjithçka u realizua në mungesë apo fshehje të informacionit nga publiku.
Në Prill 2015, kontrata për të financuar dhe zhvilluar projektin iu dha firmës së investimeve me qendër në Abu Dhabi Eagle Hills Properties (pjesë e Emar Grup). Ndarja e pronësinë dhe e fitimeve është 68 përqind për zhvilluesin dhe 32 përqind për qeverinë serbe. Askush nuk duket se është i sigurt për të gjitha detajet e marrëveshjes.
“Kontrata kryesore nuk është sekret, por të gjitha dokumentet e tjera janë: ne nuk e dimë kush janë nënkontraktorët, sa njerëz punësojnë ose të dhëna të ngjashme”, thotë ekonomisti Reljanović.
Por përkundër premtimeve fillestare se kompanise së Muhamed Alabbar do të investonte një shume prej 3 miliardë eurosh në projekt, shifrat në vitin 2018 ishin në mënyrë drastike më të vogla – investimi i realizuar ishte 150 milion €, e cila është një huaje prej 280 milion Euro të marra nga investitori por të garantuara nga qeveria serbe. Pra investitori po investon paratë e marra borxh dhe të siguruara nga buxheti i shtetit serb.
Ministria e Financave dhe kabineti i kryetarit të bashkisë nuk kanë informacion në lidhje me sasinë e investimeve në këtë projekt”
Afatet e projektit janë zgjatur gjithashtu edhe pse projekti fillimisht ishte planifikuar të finalizohej në vetëm 4 vjet. Menjëherë pas kësaj afati u zgjat në 8 vjet, pastaj në 10 vjet. Vlerësimi aktual është që projekti te perfundojë pas 20 ose më shumë vjet.
Por përtej diskrecionit në vendimarrje, mungeses totale të transparencës, ky projekt ka pasur akuza te forta per:
Pastrimi i parave – “Ndërsa investitori është nga Emiratet Arabe, flitet se paratë që financojnë projektin janë në fakt para të pista nga Serbia, të cilat janë larë përmes Emirateve Arabe dhe legalizuar përsëri në Serbi” kjo është arsyja që askush nuk bën trasparencë për fondet.
Proçedurat e diskutueshme të shpronësimit – “i gjithë procesi i shpronësimit të tokës dhe lejeve të ndërtimit është i dyshimtë dhe jo transparent, duket se ka disa interesa politike prapa këtij projekti, interesa të cilat e drejtojnë projektin në një drejtim specifik, duke mos marrë parasysh realitetet ligjore ose ekonomike” përmend një tjetër burim analize per kete projekt.
Vuçiç dhe qeveria e tij akuzohen për shmangien dhe ndryshimin e ligjeve gjate ekzektutimit te projektit te Bregut ujor i Beogradit. Projekti filloi me nje Marreveshje te miratuar me ligj per bashkepunim te qeverise serbe me Emiratet e Bashkuara dhe me vone me hartimin dhe ratifikimin e kontatës me Alabbarin në parlament. Abandonimi i procedurave dhe ligjeve te vendit mungesa e trasparences , akuzat per pastrim parash ishin arsyet EBRD u terhoq nga idea per te qene investitore ne kete projekt.
Rritja e punësimit – Edhe pse politikanet serb e kane promovuar projektin si nje mundësi punesimin per puntorët serb, si e vetmja perde mbi sytë e publikut fatkeqësisht as kjo nuk po ndodh. Në të vërtet janë punësuar puntorë të huaj që punojnë në mënyrë ilegale të ardhur kryesisht nga Turqia. Më 3 tetor 2018, mediat serbe raportojne se një punëtor turk u plagos rëndë gjatë punës në këtë projekt, ndërkohë që në korrik 2018, 80 punëtorë turq të punësuar në mënyrë të paligjshme që ndërtonin një qendër gjigante tregtare në Ëaterfront organizuan një protestë në ambasadën e tyre në Beograd pasi nuk kishin marrë pagat e tyre për dy muaj.
Historia ka filluar të përsëritet e njëjtë, përsëritet e njëjtë: Copy – Paste. Shteti shqiptar ratifikon me ligj në 3 dhjetor idem si në Serbi një marrveshje me Emiratet e Bashkuara ndërkohe përgatit një ligj i cili ngreh një grup negoiator i cili do të hartojë kontatën me kompaninë investuese.
Plani i biznesit dhe mënyra e financimit për projektin
2 milard do të jetë konfidenciale e kështu do të shtrohet në Shqiperi njësoj si në Serbi. Sheshi për përsheshin e pastrimit të parave do të jetë Porti i Durrësit. Por sërisht ajo që ka ndodhur në Serbi është e keqja më e vogël, pasi buza e lumit Sava nuk është pikë stategjike për Serbinë e aq më pak për Ballkanin.
Ndërkohë bamirësi Alabbar i cili ndërton me paratë e borxhit të sigurar nga qeveritë e korruptuara të ballkanit kësaj rradhe do të menaxhojë dhe posedojë për afat të gjatë një nga portat strategjike të ballkanit, Durrësin.
E pra, darkat e drekat të shtruara për barkëshplarët, të panginjurit nga Shqipëria i kushtojnë Alabbarit sa një pako fara luledielli që përtyp dëshpërimisht një i papunë në rrugët e Shqipërisë.Nga Ylli Dylgjeri
Referencat:
Does anyone really know how much does Belgrade Waterfront cost?
