Raporti i fundit i inspektimeve të Avokatit të Popullit në spitalet psikiatrike të Shqipërisë ka evidentuar një sërë problematikash që ndikojnë në cilësinë e trajtimit dhe kushtet e personave me probleme të shëndetit mendor. Disa nga problemet më të theksuara janë infrastruktura e papërshtatshme, mbikapaciteti dhe stafi i papërgatitur, çka tregon për nevojën urgjente për një buxhet më të madh për këto institucione. Sipas të dhënave, në vitin 2023, katër spitalet psikiatrike në Shqipëri kanë pritur 3161 pacientë.
Raporti nënvizon se shumë nga rekomandimet e dhëna janë të përsëritura ndër vite dhe shpesh nuk kërkojnë investime të mëdha për zbatimin, por ende mbeten të pazgjidhura. Avokati i Popullit ka kërkuar që këto masa të merren sa më shpejt për të siguruar një trajtim më të mirë, më human dhe më të denjë për pacientët psikiatrikë.
Inspektimet janë kryer në disa institucione, përfshirë spitalet psikiatrike në Vlorë, Shkodër, Elbasan dhe Tiranë, si dhe në institucionet për të burgosurit në Lezhë dhe Tiranë. Disa nga problematikat kryesore që janë identifikuar janë:
Kushtet infrastrukturore të papërshtatshme: Spitalet psikiatrike vazhdojnë të përballen me mungesa të mëdha në kushtet strukturore që ndikonin në trajtimin dhe rikuperimin e pacientëve.
Mungesa e aktiviteteve: rikuperuese: Disa institucione, si spitali “Xhavit Gjata” në Tiranë dhe “Sadik Dinçi” në Elbasan, nuk ofrojnë ambiente për zhvillimin e aftësive okupacionale dhe aktivitete rikuperuese.
Kapacitetet e pamjaftueshme: Institucionet shëndetësore psikiatrike vuajnë nga mungesa e hapësirave për akomodimin e pacientëve, veçanërisht për ata në faza rikuperimi.
Mungesa e investimeve: Rikonstruksioni i pavijoneve, sidomos në spitalet e Elbasanit dhe QSUT, është një nevojë e domosdoshme për të përmbushur standardet ndërkombëtare.
Stafi i pamjaftueshëm dhe i papërgatitur: Nevojitet shtimi i mjekëve psikiatër, infermierëve dhe stafit ndihmës, si dhe trajnime të posaçme për menaxhimin e pacientëve me çrregullime të rënda mendore.
Mungesa e pavijoneve të dedikuara për pacientët abuzues me substanca narkotike: Nuk ka hapësira të veçanta për trajtimin e këtyre pacientëve.
Për përmirësimin e kushteve, Avokati i Popullit ka propozuar disa masa:
Rikonstruksionin e plotë të ndërtesave spitalore dhe përmirësimin e kushteve infrastrukturore, si ngrohje, dushe dhe tualete.
Pajisjen e spitaleve me mjete kufizimi mekanik dhe riorganizimin e pavijoneve për pacientët akutë.
Vendosjen e sistemeve të monitorimit me kamera në ambientet e përbashkëta për të rritur sigurinë.
Krijimin e pavijoneve të posaçme për trajtimin e personave me çrregullime të lidhura me abuzimin e substancave narkotike.
Shtimin e kuotave për specializantë në psikiatri** dhe rritjen e stafit klinik dhe ndihmës.
Avokati i Popullit kërkon që këto masa të merren me urgjencë për të siguruar një trajtim më të cilësisë dhe human për pacientët që vuajnë nga problemet e shëndetit mendor në Shqipëri.