Në shifra, Shqipëria po përjeton ditët e saj më të mira sa u përket Investimeve të Huaja Direkte (IHD). Banka e Shqipërisë ka raportuar se në vitin 2023, IHD-të arritën vlerën e 1.49 miliardë eurove, në rritje me 8.7% krahasuar me një vit më parë, duke shënuar nivelin më të lartë historik të regjistruar ndonjëherë.
Pavarësisht vlerës së lartë, ndikimi real në ekonomi duket të ketë qenë i ulët, teksa në pjesën më të madhe kjo vlerë përfaqëson blerje të pasurive të paluajtshme, rritje të kapitalit të shoqërive financiare, kryesisht bankave, apo hapje të puseve të reja të naftës. Investimet reale, me vlerë të shtuar në ekonomi e punësim, mungojnë.
Raporti i fundit i Institutit për Studime Ekonomike i Vjenës vlerëson se ka një rënie të theksuar të investimeve të huaja direkte në gjithë Europën Lindore por në Shqipëri rënia është sidomos evidente në ato investime që nisin nga zero ku kompanitë zhvendosin operacionet e tyre në një vend tjetër apo të cilësuara nën togfjalëshin “greenfield investment”.
Investimet e kësaj natyre përgjithësisht përfshijnë kompani të mëdha të cilat përfitojnë nga ekonomia e shkallës dhe kanë operacione të targetuara në vende të ndryshme për rrjedhojë me efekt të zgjeruar në ekonomitë lokale ku ajo vendosen si në prodhim, punësim, kërkim apo marketing.
“Në mesin e vendeve anëtare të BE-së, Bullgaria, Polonia dhe Estonia kanë parë shkurtimet më të mëdha, ku këto angazhime përgjysmohen. Në Shqipëri e cila po përjeton ende një bum për shkak të turizmit, numri i projekteve të investimeve “Greenfield” ka rënë me 88%” thuhet në njoftimin e Institutit për raportin e saj të fundit për investimet në rajon.
Raporti për rajonin
Që në fillim ky njoftim duket se bën të qartë një sjellje më konservatorë të investitorëve karshi disa rajoneve, një përfundim që bazohet në shifrat e përpunuara të secilit vend.
“Investitorët ndërkombëtarë po i kthejnë shpinën gjithnjë e më shumë qendrës, lindjes dhe juglindjes Evropë. Ky është përfundimi i një raporti të ri të Institutit të Vjenës për Ndërkombëtar Studime ekonomike (wiiw) mbi Investimet e Huaja Direkte (IHD) të bëra ose të premtuara në rajon.
Instituti vlerëson se në tre tremujorët e parë të këtij viti u njoftua numri i projekteve të investimeve Greenfield u ul me 44%, krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. Edhe pse shuma e ndërmarrë për Investimet direkte u tkurr më pak, ajo ra gjithsesi me 39%. Numri i projekteve të investimeve të shpallura në vendet anëtare të BE-së të rajonit dhe gjashtë shteteve të Ballkanit Perëndimor gjithashtu ra me mbi 40%, krahasuar me një vit më parë.
“Kriza në industrinë gjermane dhe pasiguritë gjeopolitik po japin ndikimin e të plotë tashmë në rajon”, shpjegon Olga Pindyuk, ekonomiste në WIIW dhe autore i raportit./ Monitor
