UNESCO ka bërë një hap të rëndësishëm duke rekomanduar që Lugina e Vjosës të shpallet Rezervat i Biosferës, një njohje që do ta vendosë këtë zonë të veçantë në hartën botërore të mbrojtjes së natyrës.
Vendimi përfundimtar pritet të miratohet në shtator nga Këshilli i UNESCO-s, duke konfirmuar vlerën e jashtëzakonshme të Vjosës si një shembull unik i bashkëjetesës midis njeriut dhe natyrës.
Parku Kombëtar i Vjosës është një thesar natyror me rëndësi të madhe ekologjike dhe kulturore. Lumi i fundit i egër në Evropë, Vjosa, mbulon mbi 400 kilometra rrjedhje të lirë, nga burimi në malet e Pindit në Greqi deri në derdhjen në Detin Adriatik.
Ekoturizmi në këtë zonë po rritet ndjeshëm, me aktivitete të njohura si rafting, kanoe, kajak dhe not, që po e bëjnë Vjosën një destinacion tërheqës për turizmin e qëndrueshëm.
Megjithatë, pavarësisht këtij suksesit ndërkombëtar, qeveria shqiptare vazhdon të lejojë aktivitete që po dëmtojnë rëndë këtë pasuri natyrore.
Pas shpalljes së Vjosës Park Kombëtar në mars 2023, presionet mbi ekosistemin e lumit nuk kanë marrë zgjidhje të qëndrueshme. Përkundrazi, ndotjet nga rrjedhjet e naftës bruto, depozitime të paligjshme të zhavorrit dhe ndërtimet e pakontrolluara vazhdojnë të kërcënojnë integritetin ekologjik të lumit dhe zonave përreth.
Ekspertët dhe organizatat mjedisore kanë paralajmëruar prej kohësh se veprimet industriale pranë Vjosës përfshirë aktivitetet e Albpetrolit në sektorët Gorisht-Kocul dhe Cakran-Mollaj po shkaktojnë ndotje të rëndë kimike dhe dëmtim të florës dhe faunës.
Këto ndotje rrezikojnë jo vetëm ekosistemin, por edhe burimet ujore dhe tokat bujqësore të banorëve përgjatë lumit.
Për më tepër, ndërhyrjet e paqëndrueshme në rrjedhën e ujit, si marrja e ujit për projekte të devijimit, shkaktojnë humbje të biodiversitetit dhe dëmtojnë habitatet ujore dhe bregdetare.
Raporti i organizatës EcoAlbania evidenton se aktivitetet ekonomike brenda Parkut Kombëtar, dy vite pas shpalljes, janë ende të shumta dhe pa kontroll adekuat, duke çuar në shkatërrim të habitatit natyror dhe ndryshime serioze në cilësinë e ujit.
Në këto kushte, pavarësisht miratimit të UNESCO-s, mbetet sfidë e madhe që Shqipëria të marrë masa efektive për mbrojtjen e Vjosës, duke garantuar zbatimin e planit të menaxhimit dhe ndalimin e çdo aktiviteti që dëmton këtë ekosistem të rrallë.
