Raporti i fundit i Departamentit Amerikan të Shtetit për të drejtat e njeriut ka hedhur dritë mbi një çështje që për vite është trajtuar me dyshim: vetë-censurimi i gazetarëve në Shqipëri. Sipas dokumentit, shumë prej tyre ndihen të kërcënuar dhe shmangin tema të caktuara për të evituar presionet politike, dhunën apo humbjen e vendit të punës. Por pikërisht këtu lind një dilemë e madhe: a janë vërtet këto presione aq të forta, apo kemi të bëjmë me një brez gazetarësh që e kanë më të lehtë të fshihen pas justifikimeve se sa të guxojnë?
Teza e vetë-censurimit tingëllon e besueshme vetëm deri në një pikë. Sepse, nëse ekziston frika nga pushteti apo grupet e interesit, ekziston edhe hapësira për t’u shprehur lirshëm. Gazeta Reforma ka ofruar dhe vijon të ofrojë një platformë të hapur për denoncime, për zëra kritikë, madje edhe për bashkëpunim të plotë me gazetarë që pretendojnë se duan të punojnë të lirë, pa pranga dhe pa ndikime. Asnjëherë nuk jemi mbajtur nga reklama, as nga interesa politike, e aq më pak nga pazare të errëta. Për ne liria e fjalës ka të njëjtën peshë si jeta. Prapëseprapë, shumë gazetarë stepen, hezitojnë, heshtin. Shumë qytetarë neglizhojnë të bëjnë denoncimet e tyre.
Është fakt i njohur që presioni mbi media ekziston. Ka blerje redaksish, ka pagesa të drejtpërdrejta për heshtje, ka gazetarë që kapen lehtësisht nga favore dhe përfitime. Por a arrin ky presion në nivelet dramatike që raporti i DASH përshkruan? Apo është bërë më komode të vetëquhesh “i kërcënuar” sesa të pranosh se nuk do të heqësh dorë nga llokmat e përditshme? Nëse gazetari i vërtetë duhet të sfidojë, të denoncojë dhe të mbajë qëndrim, a nuk është vetë frika dhe kompromisi i brendshëm një formë e dorëzimit që nuk ka të bëjë më me lirinë e fjalës, por me mungesën e karakterit?
Gazeta Reforma ka qenë dhe mbetet e hapur. Ne kemi krijuar hapësirë për qytetarët dhe gazetarët që të denoncojnë lirshëm dhe anonim çdo padrejtësi, korrupsion apo abuzim. Askush nuk është penguar të flasë, askush nuk është ndaluar të publikojë. Por kur të gjitha mundësitë janë në tavolinë dhe heshtja përsëri mbizotëron, pyetja bëhet e pashmangshme: a është vërtet frika ajo që step, apo thjesht përtacia, apatia dhe komoditeti i përfitimeve personale?
Raporti i DASH na vendos përpara një pasqyre, por imazhi që reflekton nuk është i plotë. Po, presioni ekziston. Po, ka ndikime politike, biznesi dhe kriminale në media. Por, njëkohësisht, ekzistojnë edhe mundësitë për të folur lirshëm. Çështja është se sa gazetarë kanë vullnetin dhe guximin t’i përdorin ato. Dhe këtu shfaqet dilema më e madhe: a kemi përballë një profesion të shtypur nga presionet, apo një kategori që shpesh zgjedh vetë heshtjen si mburojë, duke fshehur pas saj kompromiset dhe frikën e brendshme?
Gazeta Reforma nuk do të heshtë. Dhe kushdo që do të flasë lirshëm, e di se e ka këtë hapësirë. Të tjerët, nëse zgjedhin të heshtin, nuk mund ta justifikojnë pafundësisht heshtjen me fjalën “presion”. Sepse liria ekziston. Ajo që mungon shpesh është guximi për ta ushtruar.
