Plani i përbashkët mes kryeministres italiane Giorgia Meloni dhe kryeministrit Edi Rama për trajtimin e emigrantëve pritet të pësojë ndryshime, pas problemeve që u shkaktuan nga tre rikthimet e emigrantëve në Itali.
Sipas medieve italiane, ka diskutime për të hequr kompetencën e magjistratëve italianë për vendimet mbi qëndrimin dhe ritadhesimin e azilantëve në Shqipëri.
Corriere della Sera raporton se qeveria italiane është duke shqyrtuar një draftligj që mund t’i japë Shqipërisë të drejtën juridike për menaxhimin e kampeve në Shëngjin dhe Gjadër, të cilat deri tani janë nën juridiksionin italian.
Shkrimi i Corriere della Sera:
Rikthimi i menjëhershëm i funksionimit të qendrave shqiptare të Gjaderit dhe Shëngjinit , pavarësisht vendimit të Gjykatës Evropiane të Drejtësisë që pritet më 25 shkurt. Edhe me koston, si mjetin e fundit, të heqjes së juridiksionit italian mbi strukturat, që është baza e traktatit të nënshkruar me Tiranën. Ky është synimi i qeverisë që ka vendosur të modifikojë marrëveshjen me Shqipërinë dhe mund ta bëjë këtë edhe me dekret.
Duke kërkuar një mënyrë, pas tre refuzimeve radhazi të ndalimeve të emigrantëve nga gjyqtarët e Emigracionit dhe Gjykata e Apelit, për të përjashtuar juridiksionin e magjistratëve italianë për menaxhimin e refugjatëve që do të riatdhesohen. Në këto orë po shqyrtohen hipoteza të ndryshme për rifillimin e transferimeve të emigrantëve, por këtë herë me një diskutim më të gjerë, që nuk përfshin vetëm të shpëtuarit në det dhe që vijnë nga vendet e përfshira në listën italiane të të sigurtëve, por edhe ata që ndodhen tashmë në pikat e nxehta dhe qendrat e pritjes në territorin kombëtar.
Kjo u diskutua në një takim të premten e kaluar, gjatë të cilit u shfaq mundësia që qendrat shqiptare të mund të shndërroheshin në CPR, pra të dedikuara ekskluzivisht për riatdhesimin e refugjatëve që mendohet se nuk kanë kushtet për të marrë mbrojtje ndërkombëtare nga Italia, ose në qendra pritëse. Dhe në këtë pikë nuk mund të përjashtohet që ato të mund të menaxhoheshin nga Tirana dhe jo më nga Roma. Në çdo rast, duke pritur për mendimin e gjyqtarëve të Luksemburgut, ekzekutivi përsërit vullnetin e tij për të ecur përpara. Dhe kjo është arsyeja pse një tjetër samit është planifikuar për sot. Takimi mund të fokusohet edhe në diskutimin e dekretligjit të ri propozuar ndër të tjera nga Ministri i Çështjeve Evropiane Tommaso Foti, i cili në planet e qeverisë mund të japë një zgjidhje të besueshme ligjore pas dënimeve të kundërta të gjyqtarëve për paraburgimet në Shqipëri. Por opozita sulmon.
“Këmbëngulja është djallëzore, qeveria duhet të ndalojë këtë çmenduri që po krijon një përplasje të paprecedentë mes pushteteve dhe një humbje burimesh”, shpjegon Simona Bonafè, drejtuese e grupit të Partisë Demokratike në Komisionin e Çështjeve Kushtetuese të Dhomës, për të cilën ekzekutivi “ngul këmbë në përpjekjen e papranueshme për të zgjedhur gjyqtarët e vet dhe për të rishkruar rregullat”.
Për kreun e grupit Avs në të njëjtin komision, Filiberto Zaratti, “ata janë futur në rrëmujë, duhet të ndalojnë së shpërdoruari paratë e italianëve”.
Gjithashtu në tryezë është çështja libiane dhe paralajmërimet për një valë të re largimesh emigrantësh . Të dhënat e Ministrisë së Brendshme konfirmojnë se ardhjet në vitin 2025 janë më të larta se ato të së njëjtës periudhë të vitit të kaluar: 4,144 kundrejt 3,169. Edhe pse në muajin aktual janë më të ulëta se në shkurt 2024 (665 kundrejt 2301).
Nga “Raporti për situatën gjeopolitike të kontinentit afrikan” i miratuar nga Copasir, del se në Libi “ka rreth 700 mijë emigrantë të parregullt” dhe të tjerë “700-800 mijë janë në Tunizi”. Jo gati për t’u larguar, por nuk përjashtohet mundësia që disa të drejtohen në kanale kriminale të lidhura me trafikantët. Aq më tepër që Copasir nënvizon ekzistencën e “një lidhjeje midis organizatave që shfrytëzojnë flukset e parregullta dhe atyre terroriste që kërkojnë para kur karvanët kalojnë nëpër territoret që ata kontrollojnë”.
Një skenar shqetësues që përfshin zbulimin dje të dy varreve masive në Jikharra dhe Kufra me të paktën 49 trupa emigrantësh. Në të dytin, një udhëkryq në Cyrenaica me refugjatë nën-Saharianë, me shenja torture, ndërsa 76 u liruan nga kampi i përqendrimit të trafikantëve. Gjithashtu dje, tre trupa u panë në det në zonën Agrigento, në shtrirjen jo shumë larg Marina di Palma ku rryma tërhoqi zvarrë një varkë të përdorur nga emigrantët.
Marrëveshja e nënshkruar mes Ramës dhe Melonit
Në vitin 2023, kryeministrja italiane Giorgia Meloni dhe kryeministri shqiptar Edi Rama arritën një marrëveshje për ndërtimin e këtyre qendrave, me qëllim që Italia të menaxhojë fluksin e emigrantëve jashtë territorit të saj, duke shfrytëzuar Shqipërinë si një qendër pritjeje. Kjo marrëveshje ngjalli kritika të shumta nga organizatat ndërkombëtare të të drejtave të njeriut, të cilat e shohin këtë projekt si një përpjekje për të zhvendosur problemin e emigrantëve në vende më të dobëta në aspektin ligjor dhe ekonomik.
Më 30 dhjetor 2024, Gjykata e Kasacionit në Itali i dha të drejtë Giorgia Melonit dhe kabinetit të saj të cilët pretendojnë se secili shtet duhet të ketë një listë të personalizuar të vendeve të sigurta dhe të pasigurta. Ndër të tjera, për pjesën e listës së vendeve të sigurta, Gjykata e Kasacionit tha se gjyqtarët e çështjeve të secilit rast nuk zëvendësojnë vlerësimin, i cili në përgjithësi është përgjegjësi vetëm e Ministrit të Jashtëm dhe Ministrave të tjerë.
Marrëveshja për emigrantët është kritikuar nga opozita italiane se është e shtrenjtë, me një kosto rreth 800 milionë euro gjatë pesë viteve, dhe sipas tyre trajton vetëm një pikë në oqeanin e emigrantëve që arrijnë në Itali çdo vit. Nga ana tjetër Komisioni Evropian dhe disa liderë evropianë kanë shprehur interesin që ai të bëhet një model i mundshëm për menaxhimin e emigrantëve jashtë territorit të BE-së.
