Një vendim i fundit nga Gjykata e Posaçme e Shkallës së Parë për Korrupsionin dhe Krimin e Organizuar (GJKKO), i mbështetur nga kërkesa e Prokurorisë së Posaçme kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (SPAK), ka vendosur një precedent të rëndë për lirinë e medias në Shqipëri. Gjykata ka urdhëruar ndalimin e publikimit të dosjes hetimore të operacionit të fundit të urdhëruar nga prokuroria speciale. Ky operacion, me sa duket, përfshin zbulimin e një serie skemash për vrasje të individëve të caktuar të cilësuar si kundërshtarë.
Ky vendim, i marrë më 15 maj 2023, i referuar si vendimi Nr. 49, ka imponuar një censurë të plotë mbi çdo informacion që rrjedh nga kjo dosje hetimore, duke e bërë të pamundur për mediat të raportojnë çfarëdo përmbajtjeje të këtij dokumenti hetimor. Ndalimi mbështetet në nenin 103 të Kodit të Procedurës Penale, i cili parashikon masat e sigurisë dhe ruajtjen e fshehtësisë gjatë hetimeve.
Censura e tillë vjen si një shqetësim serioz për transparencën dhe lirinë e shtypit. Është e kuptueshme dhe e pranueshme që disa informacione të kenë nevojë për mbrojtje për të siguruar integritetin e hetimeve dhe për të parandaluar ndonjë ndërhyrje të mundshme që mund të cënojë drejtësinë. Mirëpo, kur kjo bëhet në një mënyrë që shmangë plotësisht qasjen e publikut dhe medias në informacion, bëhet një pyetje legjitime: Ku tërhiqet vija mes sigurisë së hetimeve dhe të drejtës për informim?
Në vendimin e GJKKO thuhet gjithashtu se mosrespektimi i këtyre masave “përbën vepër penale sipas nenit 295/a paragrafi 3 i Kodit Penal”. Ky kërcënim i hapur ndaj gazetarëve që mund të synojnë të raportojnë rreth kësaj çështjeje është një mjet i qartë i intimidimit dhe një pengesë për gazetarinë e lirë dhe përgjegjshme.
Në këtë rast, GJKKO dhe SPAK duhet të ofrojnë një ekuilibër më të mirë ndërmjet nevojës për fshehtësi gjatë hetimeve dhe imperativit demokratik për transparencë. Censura e plotë dhe mungesa e transparencës nuk janë zgjidhje të pranueshme në një shoqëri që vlerëson liritë dhe të drejtat themelore. Nëse duam të ruajmë besimin e publikut në sistemin tonë të drejtësisë, duhet të kemi një proces më të hapur dhe më të qasshëm, ku liria e shtypit të mbrohet si një shtyllë kryesore e demokracisë, jo të shihet si një armik i saj.
