Qeveria shqiptare me në krye Edi Ramën ka marrë prej kohësh një vendim për të krijuar aeroport në Vlorë, duke dëmtuar kështu habitatin dhe ekzistencën e shpendëve në zonën e mbrojtur të Nartës. Rama kërkon ta krijojë aeroportin e Vlorës me pretendimin se ky projekt nuk e prek zonën e mbrojtur të Nartës por përkundrazi i jep zhvillim turizmit dhe gjithë qarkut.
Ky vendim i Ramës nuk është pritur mirë. Kujtojmë se dhjetëra organizata mjedisore lokale dhe ndërkombëtare i shkruajtën një letër të hapur Kryeministrit Edi Rama duke shprehur shqetësimet e tyre mbi projektin. Ata thanë se do të shkaktonte “dëm të pakthyeshëm në ekosistemin e Peisazhit të Mbrojtur Vjosë-Nartë“.
Mos të harrojmë se në letrën e dërguar nga 36 organizata, vërehet gjithashtu se vendimi i qeverisë shkel një numër të ligjeve kombëtare, ndërkombëtare dhe direktivave të BE-së për ruajtjen e botës së egër.
Por kjo nuk i ka ndalur planet për ndërtimin e aeroportit. Edhe pse qeveria mohon se ky projekt nuk e prek zonën e mbrojtur të Nartës, ka ardhur gjithashtu edhe një shkrim nga “The Guardian” duke treguar bukurinë e shpendëve në këtë zonë, dhe se si do të rrezikohen nga ky projekt duke shkruar se ‘Kolonia e pelikanëve tani nuk do të shumohet më…’.
“Gjysmë duzinë pelikanë dalmat fluturojnë ndërsa i afrohemi lagunës së Nartës, një moçal pranë Vlorës në Shqipërinë jugperëndimore. Është një pamje madhështore, gjashtë zogj që fluturojnë në mënyrë elegante, me qafë të anuar mbrapa dhe hapje krahësh pothuajse të ngjashme me atë të një albatrosi. “Ata janë të mitur dhe mund të krijojnë familjen e tyre në vitet e ardhshme”, thotë Taulant Bino, kreu i Shoqatës Ornitologjike Shqiptare për ‘The Guardian’.
Edhe pse pelikanët dalmat nuk shumohen këtu, laguna shërben si një vend i rëndësishëm ushqimi për zogjtë dhe shumë lloje të tjera, duke përfshirë flamingot, pulëbardha dhe pulëbardhët. Zogjtë shtegtarë përdorin lagunën si një ndalesë gjatë udhëtimit të tyre të gjatë midis Afrikës dhe Evropës qendrore dhe veriore. Ato janë ligatinat kryesore mesdhetare, lloji i habitatit që mbuloi pjesën më të madhe të të gjithë bregdetit shqiptar derisa regjimi diktatorial i Enver Hoxhës thau një pjesë të madhe të tyre në vitet 1950 dhe 60, në një përpjekje për të zhdukur malarinë dhe për të zhvilluar ultësirat për bujqësi.
Në Shqipëri, mbijetesa e pelikanit dalmat llogaritet si një nga sukseset më të mëdha të konservimit të vendit. Pasi banonte në të gjithë brezin e tij bregdetar, zogu iu afrua zhdukjes nga zona në vitet 1990. Kur regjimi totalitar i Hoxhës përfundoi në vitin 1991, pasoi një gjendje anarkie. “Në ato ditë, të gjithë kishin armë, që do të thotë se të gjithë ishin një gjahtar potencial,” thotë Aleksandër Trajçe, kreu i Mbrojtjes dhe Ruajtjes së Mjedisit Natyror në Shqipëri.
Megjithatë, tani, pelikanët po përballen me një sulm të ri – këtë herë nga buldozerët. Qeveria shqiptare ka miratuar ndërtimin e një aeroporti ndërkombëtar në Vlorë në një përpjekje për të nxitur industrinë e turizmit në vend.
Vendndodhja e aeroportit të planifikuar, brenda peizazhit të mbrojtur që rrethon lagunën e Nartës, mund të ketë pasoja shkatërruese për zogjtë, thotë Trajçe. “Do të zvogëlojë aftësinë e zogjve për të lëvizur dhe për t’u ushqyer, dhe, si pasojë, potencialin e tyre për t’u rritur në numër ose për të zgjeruar habitatin e tyre.”
Projekti i aeroportit gjithashtu do të ushtrojë presion mbi rrugët e migracionit midis Afrikës dhe Evropës veriore. “Shqipëria ka laguna të shpërndara përgjatë bregdetit të saj. Zogjtë shtegtarë i përdorin ato për të pushuar dhe ushqyer. Ndërtimi i një aeroporti pikërisht në mes do të ndërpresë lëvizjet e shpendëve që kanë ndodhur për mijëra vjet”, thotë Trajçe për The Guardian.
Sipas studimit të ndikimit mjedisor të konsorciumit, efektet negative të aeroportit në jetën e egër përreth mund të zbuten lehtësisht – për shembull, duke mos punuar në ndërtim gjatë sezonit të riprodhimit dhe duke ndryshuar rrugëtimin e fluturimeve gjatë migrimit të pranverës dhe vjeshtës.
“Specie të ndryshme shumohen në kohë të ndryshme, çka do të thoshte që ndërtimi të ndërpritet për disa muaj”, thotë Trajçe.
“Po ndikimi gjatë fazës operative? A do të ndalojnë fluturimet edhe gjatë sezonit të mbarështimit? Po sezoni i migrimit? Gjithçka duket shumë joreale…”.
