Kina është gati të testojë një reaktor bërthamor me fuqi toriumi në shtator, i pari në botë që nga viti 1969. Teoria është se kjo teknologji e re e kripës së shkrirë do të jetë “më e sigurt” dhe “më e gjelbër” se sa reaktorët e zakonshëm të uraniumit, dhe kështu mund të ndihmojë Pekinin në permirsimet e klimaterike.
Megjithatë investimi i vendit në këtë është gjithashtu gjeostrategjik?
Kjo do të hapi një faqe të renë historinë e energjisë bërthamore, në mes të shkretëtirës Gobi, në veri të Kinës. Në fund të gushtit, Pekini njoftoi se kishte përfunduar ndërtimin e reaktorit të tij të parë bërthamor me lëndë djegëse me torium, me planet për të filluar testet e para të kësaj teknologjie alternative ndaj reaktorëve bërthamorë aktualë brenda dy javëve të ardhshme.
Sipas asja që raporton revista shkencore Nature, reaktori i ndërtuar në ëuëei, është me fuqi të ulët dhe mund të prodhojë energji për rreth 1.000 shtëpi.
Por nëse testet e ardhshme kanë sukses, autoritetet kineze do të fillojnë një program për të ndërtuar një reaktor tjetër të aftë për të gjeneruar energji elektrike për mbi 100,000 shtëpi. Pekini mund të bëhet një eksportues i një teknologjie reaktori që ka qenë subjekt i shumë diskutimeve për më shumë se 40 vjet, sipas gazetës financiare franceze Les Echos.
Rreziqe më të ulëta aksidentesh?
Reaktori kinez mund të jetë reaktori i parë me kripë të shkrirë që vepron në botë që nga viti 1969, kur SHBA braktisi objektin e tij të Laboratorit Kombëtar Oak Ridge në Tennessee.
“Pothuajse të gjithë reaktorët aktualë përdorin uraniumin si lëndë djegëse dhe ujë, në vend të kripës së shkrirë dhe toriumit”, i cili do të përdoret në uzinën e re të Kinës, është shprehur për tha FRANCE 24 Jean-Claude Garnier, kreu i Komisionit të Energjisë Alternative dhe Energjisë Atomike të Francës (CEA).
Këta dy përbërës “të rinj” nuk u zgjodhën rastësisht nga Pekini: reaktorët e kripës së shkrirë janë ndër teknologjitë më premtuese për termocentralet, sipas forumit të Gjeneratës IV-një iniciativë amerikane për të nxitur bashkëpunimin ndërkombëtar në energjinë bërthamore civile.
Me teknologjinë e kripës së shkrirë, “është vetë kripa që bëhet karburant”, shpjegoi Sylvain David, drejtor kërkimi në Qendrën Kombëtare Franceze për Kërkime Shkencore (CNRS) dhe specialist i reaktorëve bërthamorë. Kristalet përzihen me material bërthamor – ose uranium ose torium – nxehen në mbi 500 ° C për t’u bërë të lëngshëm, dhe pastaj do të jenë në gjendje të transportojnë nxehtësinë dhe energjinë e prodhuar.
Teorikisht, ky proces do t’i bënte instalimet më të sigurta. “Disa rreziqe aksidentesh supozohet se janë eliminuar sepse djegia e lëngjeve shmang situatat kur reagimi bërthamor mund të dalë jashtë kontrollit dhe të dëmtojë strukturat e reaktorit,” shtoi Jean-Claude Garnier.
Ekziston një avantazh tjetër për Kinën: ky lloj reaktori nuk ka nevojë të ndërtohet pranë rrjedhave ujore, pasi vetë kripërat e shkrira “shërbejnë si ftohës, ndryshe nga termocentralet konvencionale të uraniumit që kanë nevojë për sasi të mëdha uji për të ftohur reaktorët e tyre”, gazeta franceze Les Echos vuri në dukje. Si rezultat, reaktorët mund të instalohen në rajone të izoluara dhe të thata … si shkretëtira Gobi.
Furnizimi i bollshëm i Kinës
Pekini gjithashtu ka zgjedhur të përdorë torium në vend të uraniumit në reaktorin e tij të ri të kripës së shkrirë, një kombinim që ka tërhequr vëmendjen e ekspertëve për vite me radhë. Kjo është kryesisht sepse “ka shumë më tepër torium se uranium në natyrë”, tha Francesco D’Auria, specialist i teknologjisë së reaktorëve bërthamorë në Universitetin e Pizës.
Për më tepër, toriumi i përket një familjeje të famshme të metaleve të rralla të tokës që janë shumë më të bollshme në Kinë sesa në vende të tjera; ky është favori për autoritetet kineze, të cilët mund të rrisin pavarësinë e saj energjetike nga vendet kryesore eksportuese të uraniumit, si Kanadaja dhe Australia, dy vende të cilat vitet e fundit kanë pasur një krisje të marrëdhënieve diplomatike me Kinën.
Investimi i Pekinit është gjithashtu një investim afatgjatë. “Tani për tani, ka mjaft uranium për të furnizuar të gjithë reaktorët që punojnë. Por nëse numri i reaktorëve rritet, ne mund të arrijmë në një situatë ku furnizimi nuk do të vazhdojë më, dhe përdorimi i toriumit mund të zvogëlojë në mënyrë drastike nevojën për uranium. Kjo e bën atë një opsion potencialisht më të qëndrueshëm, “shpjegoi Sylvain David.
Një energji bërthamore ‘më e gjelbër’?
Sipas mbështetësve të toriumit, do të ishte gjithashtu një zgjidhje “më e gjelbër”. Ndryshe nga uraniumi i përdorur aktualisht në termocentralet bërthamore, djegia e toriumit nuk krijon plutonium, një element kimik shumë toksik, ka theksuar revista shkencore Natyra.
Me kaq shumë anë pozitive, pse kripërat e shkrira dhe toriumi po përdoren vetëm tani? “Në thelb sepse uraniumi 235 ishte kandidati natyror për reaktorët bërthamorë dhe tregu nuk dukej shumë më tej,” shtoi Francesco D’Auria.
Ndër tre kandidatët kryesorë për reagimin bërthamor – uraniumi 235, uraniumi 238 dhe toriumi – i pari është “i vetmi izotop i natyrshëm i copëtueshëm”, shpjegoi Sylvain David. Dy të tjerat duhet të bombardohen me neutrone që materiali të bëhet i copëtueshëm (i aftë të pësojë ndarje bërthamore) dhe të përdoret nga një reaktor: një proces i mundshëm por më kompleks.
Pasi të bëhet kjo në torium, prodhon uranium 233, materiali i copëtueshëm i nevojshëm për prodhimin e energjisë bërthamore. Kjo pastaj bëhet një problem tjetër me toriumin: “Rrezatimi i emetuar nga uraniumi 233 është më i fortë se ai i izotopeve të tjerë, kështu që duhet të jeni më të kujdesshëm,” paralajmëroi Francesco D’Auria.
Mundësia e reaktorëve të kripës së shkrirë është gjithashtu e diskutueshme pasi krijon probleme të mëtejshme teknike. “Në temperatura shumë të larta, kripa mund të gërryejë strukturat e reaktorit, të cilat duhet të mbrohen në një farë mënyre,” shpjegoi Jean-Claude Garnier.
Aksionet janë qartë të larta për testet kineze dhe ato do të shikohen nga afër në të gjithë botën për të parë se si Pekini shpreson të kapërcejë këto pengesa. Por edhe nëse Kina përfundon duke pretenduar fitoren, nuk duhet të gëzohen shumë shpejt, tha Francesco D’Auria: “Problemi me produktet gërryese është se ju nuk e kuptoni dëmin e tyre i cili fillon të shfaqet nga pesë deri në 10 vjet më vonë.”
Për më tepër, eksperti pohon se nuk ka asnjë arsye për të festuar një reaktor bërthamor që jo vetëm prodhon energji, por edhe uranium 233. “Ky është një izotop që nuk ekziston në natyrë dhe që mund të përdoret për të ndërtuar një bombë atomike,” vuri në dukje Francesco D’Auria.
Si e tillë, Kina mund të përfundojë duke revolucionarizuar industrinë bërthamore, por, në të njëjtën kohë, ata mund të alarmojnë edhe një herë përkrahësit e mospërhapjes në të gjithë botën.
